مصرف «روي» و تاثيرات مهم آن بر روی بدن

مصرف «روي» و تاثيرات مهم آن  بر روی بدن

هر ماده غذايي براي اين که بتواند نقش موثري در بدن ايفا کند، افزون بر سالم و تازه بودن بايد تامين کننده نيازهاي بدن انسان به منظور رشد و نمو و فعاليت هاي روزانه نيز باشد. در مصرف انواع موادغذايي لازم است

  به مواد معدني مورد نياز بدن توجه بيشتري شود.مواد معدني ضروري بدن آن دسته از موادي هستند که معمولا به صورت ترکيب با ساير موادغذايي و يا به صورت نمکهاي آلي و غيرآلي وجود دارند که مي توان آنها را به 2دسته عناصر اصلي و عناصر ناچيز تقسيم کرد. از دسته اول ساده ترين مثال کلر و سديم است که مصرف آن به صورت نمک طعام متداول است ؛ اما عناصر ناچيز يا ريزمغذي ها شامل: مس، آهن ، روي ، يد، کبالت ، منگنز، فلوئور و موليبدن به اختصار است.

از آن جايي که « روي » يک ماده بسيار ضروري براي انسان است و در صورت کمبود، عوارض خطرناک و جبران ناپذيري ايجاد مي کند، به نقش مفيد اين عنصر مي پردازيم. « روي » بعد از آهن بيشترين درصد مقدار ريزمغذي مورد نياز بدن را به خود اختصاص داده است.

اين عنصر فعال کننده بيش از دهها آنزيم دربدن موجودات زنده است و در سلامت جسماني انسان نقش موثري ايفا مي کند. براساس آمار حدود 50درصد کم خوني شايع در جامعه ، حاصل کمبود تلفيقي 2عنصر آهن و روي است ، اما در کشور ما بيشتر به آهن اهميت داده مي شود و نقش مفيد « روي » فراموش شده است.

 کمبود « روي » در ايجاد خستگي زودهنگام بي تاثير نيست. عوارض ناشي از آن کاهش رشد جسماني ، تاخير در بهبود زخمها و آسيبهاي پوستي ، ريزش مو، بي اشتهايي و اسهال ، از دست دادن حس چشايي و بويايي ، کوتاهي قد، نارسايي بلوغ جنسي در مردان و کاهش مقاومت بدن در برابر بيماري هاي عفوني است.  اختلال در تفکر، رفتار، خلق و خو و نيز کاهش

  توانايي يادگيري حاصل از کمبود روي نشان دهنده اهميت اين عنصر در فيزيولوژي مغز است. سلولهاي بدن از گلوکز استفاده مي کنند که در اين ميان عنصر « روي » نقش موثري در جذب گلوکز از سوي سلولها را به عهده دارد. به همين دليل در افرادي که قند خون آنها بالاست و از انسولين استفاده مي کنند، نقش « روي » در کاهش ميزان قند خون اين افراد بي تاثير نيست و همزمان با انسولين مي تواند از ديابت و عوارض آن جلوگيري کند.

« روي » يکي از عناصر تشکيل دهنده ميناي دندان است و کمبود آن سبب تسريع در خرابي و پوسيدگي دندان خواهد شد. همچنين کمبود آن در زنان باردار موجب زايمان زودرس و اختلال در رشد جنين و کاهش وزن نوزاد مي شود. مصرف « روي » در دوران بارداري در زيبايي نوزاد نيز موثر است.

 از نظر علم پزشکي ، « روي » در معالجه بسياري از بيماري ها از قبيل ؛ سرماخوردگي ، آسم ، ديابت ، کم کاري غدد خصوصا تيروئيد، آلزايمر، وزوز گوش ، عفونت مثانه ، درد عضلات ، انواع سوختگي ها و نيز استرس هاي عصبي نقش بسيار مهمي دارد. ميزان مصرف مورد نياز روزانه براي کودکان در سنين يک تا 10سال 10ميلي گرم در روز و براي بزرگسالان 15ميلي گرم است که البته اين ميزان در دوره بارداري و شيردهي بايد افزايش يابد. منابع عمده روي، صدف ، گوشت قرمز، مرغ ، ماهي ، جگر، غلات آسياب نشده ، حبوبات ، شير و فرآورده هاي آن است ؛ اما ميوه ها و سبزي هاي برگ سبز منابع فقير اين عنصر هستند. در صورت تشخيص پزشک و نياز بدن ، اين عنصر به صورت قرص تجويز مي شود.

نیاز روزانه ی افراد به روی

بررسی های انجام شده نشان می دهد که نیاز خانم ها به این عنصر مهم و ضروری روزانه ، حداقل 10 میلی گرم و نیاز آقایان روزانه ، حداقل 12 میلی گرم است . بیش تر دیده می شود که مقدار مصرفی روی بسیار کم تر از مقدار نیاز بررسی شده است .

مرکز تغذیه ی کشور آلمان (DGE) و آمریکا ( RDA) توصیه می کنند که برای پیشگیری از امراض حاصل شده از کمبود روی، خانم ها روزانه 12 میلی گرم و آقایان 5 میلی گرم روی به بدن خود برسانند. البته دوز مقدار درمانی که توسط دکتر وریاخ بیان شده است بین 100ـ 200 میلی گرم است . اصولا دوز 15 میلی گرم در روز را حد متوسط دریافت روزانه می دانند. دوز درمانی توسط روی روزانه حدوداً پنجاه میلی گرم است . تامین روی به صورت ترکیبات گلوکونات روی برای بدن بسیار خوب وقابل تحمل و با جذب خوب است . به یاد داشته باشید که کلیه ی مکمل حاوی روی بایستی همراه با غذا مصرف شده تا از ایجاد تهوع جلوگیری شود. توجه داشته باشید افرادی که به مدت طولانی روزانه 50 تا 300 میلی گرم روی مصرف کرده اند می توانند دچار اختلال جذب املاح آهن و مس شده و هم چنین به کمبود این دو املاح در بدن دچار شوند. حتی دیده شده است کسانی که روزانه 2 گرم به مدت طولانی روی خورده اند علائمی مثل استفراغ ، تهوع ، دردهای شکمی ، و تب نشان داده اند.

افرادی که دچار ناراحتی های کبدی روده اند بایستی قبل از مصرف مکمل های حاوی روی ، حتما با پزشک خود مشورت داشته باشند.

دیده شده است که غلظت روی در پوست و چشم بیش تر از هر عضو و اندامی در بدن است . مصرف روی در سوختگی ها، اعمال جراحی و بهبود زخم خای بدن ضروری است . روی باعث بهبود هرچه سریع تر زخم های می شود و کمبود روی بهبود زخم خا را به تعویق می اندازد . به ویژه در بیماران دیابتی این نکته حائز اهمیت است زیرا همان طور که می دانید یکی از مشکلات بیماران دیابتی ، زخم ها و عفونت این زخم ها است که حتی می تواند به قطع عضو هم منجر شود . بنابراین وجود روی به مقدار کافی در برنامه ی غذایی این افراد بسیار مهم اس . مصرف روی در ترمیم سوختگی ها زیاد بوده و به طور معمول درخون بیماران دچار سوختگی ؛ کمبود روی مشاهده می شود و با دادن روی اضافی می توان بهبود و ترمیم زخم و پوست را تسریع کرد . این مسئله حتی در سوختگی های درجه ی 3 به دنبال مصرف محلولها و ترکیبات حاوی روی به اثبات رسیده است و هم اکنون نیز از این ترکیبات مانند پماد زنیک اکساید و . ... استفاده می شود .

به عبارتی روی به عنوان ترمیم کننده ی بافتی و پوستی ساخته شده است . افرادی که از اگزما و حساسیت زجز می برند به طور معمول دارای سطح پایین روی درخون هستند و می توان با دادن 30 میلی گرم روی که معادل 200 میلی گرم گلوکونات روی است بهبود بیماری آنها را تسریع کرد.

نکته دیگری در مورد مصرف روی و بیمارن دیابتی این است که تاثیر انسولین به طور مستقیم با روی در ارتباط است . میزان عنصر روی در پانکراس افراد سالم دو برابر دیابتی هاست که می تواند نشانه ی نقش آن در تولید انسولین باشد . مشاهده شده است که نقصان روی در خون باعث هیپوانسولینیمیا ( کاهش انسولین خون ) می شود. کمبود روی به صورت مزمن و دائمی صدمه ی بزرگی به سلولهای بتا پانکراس که انسولین ترشح می کنند ، می زند و در سنین بالا افراد دارای کمبود طولانی مدت روی می توانند دچار دیابت نوع 2 بشوند.

به طور کلی می توان گفت که درخون اکثر افراد دیابتی کمبود روی دیده می شود و متاسفانه دفع روی در ادرار آنها مشاده می شود . بنابراین رساندن روی اضافی به بدن بیماران دیابتی ضروری است .

فقر روی به ویژه در دیابتی ها زخم های مزمن و ورید پا را ایجاد می کند که گاهی منجر به قطع انگشتان یا پا می شود . با دادن روی اضافی نه تنها زخم های دیابتی ها زودتر ترمیم شده بلکه علاوه بر آن سطح سیستم ایمنی نیز افزایش می یابد .

به دنبال افت سیستم ایمنی در اثر کمبود روی بیماریهای اتوایمیون ( خود ایمنی ) مثل آرتریت روماتویید ، لوپوس ، شوکرن و پسوریازبس و ... افزایش می یابد .

چه موادی حاوی روی هستند ؟

به طور تقریبی در هر گرم گوشت 3 تا 5 میلی گرم روی وجود دارد. نان سفید ، چربی و شکر فاقد روی هستند. گوشت ، جگر ، تخم مرغ ، خرچنگ ، میگو گندم سبوس دارد تخم کدو کدو حلوایی و گوجه فرنگی از روی غنی هستند.

با خوردن هر 100گرم عدس یا نخود یا گندم آسیاب نشده می توان 4 تا 5 میلی گرم روی وارد بدن کرد. درهر صد گرم سبوس گندم یا هر صد گرم ذرت 3 میلی گرم روی به بدن می رسد .

تخم کدو حاوی روی فراوان است که خوش بختانه در ایران بیش تز از سایر کشورها استفاده می شود . در هر 100گرم آن 5/6 تا 5/7 میلیگرم روی یافت می شود .

جالب است که بدانید جوانه گندم ، حاوی 17 میلی گرم روی و به عبارتی غنی از روی است و خوردن آن به تمام افراد توصیه می شود . . ماده ی غذایی پر اهمیت در رساندن روی به بدن ، صدف خوراکی است که در هر صد گرم آن 59 ـ60 میلی گرم روی وچود داشت وبسیار غنی است که البته در ایران مصرف نمی شود .