رشته مهندسی کامپیوتر

رشته مهندسی کامپیوتر

هدف

رشته مهندسی کامپیوتر که به طراحی و ساخت اجزای مختلف کامپیوتر می پردازد، لذا اهمیت بسیار زیادی در دنیای امروز برخوردار است. هدف از طی این دوره تربیت کارشناسانی است که در زمینه تحلیل، طراحی، ساخت و راه اندازی دستگاهها و مجموعه های سخت افزاری جدید، بررسی و شناخت مجموعه های سخت افزاری و نرم افزاری موجود، نگه داری، عیب یابی و تعمیر و اصلاح و توسعه فعالیت کنند. طراحی، شبیه سازی، فرآوری، پردازش، سنجش، آموزش، ویرایش و ... همه مفاهیمی هستند که با بالاترین دقت و در کوتاهترین مدت زمان ممکن در برنامه های نرم افزاری کامپیوتر انجام می شوند. لذا هدف از این رشته تربیت نیروی متخصص برای انجام امور فوق است.

تواناییهای فارغ التحصیلان

فارغ التحصیلان این مقطع، قابلیتها و تواناییهای زیادی دارند و چنانچه در مسیر مناسب هدایت شوند، قادر خواهد بود مشکلات زیادی را حل کنند. برخی از این تواناییها به شرح زیر است:

۱) بررسی و شناخت نرم افزارها و سخت افزارهای جدید و به کارگیری آنها.

۲) بررسی کمبودها و نیازهای نرم افزاری و سخت افزاری بخشهای صنعت و خدمات و تدوین نیازهای آنها، امکان سنجی و تعیین ابزار و نیروی انسانی لازم برای رفع کمبودها.

۳) تجزیه و تحلیل سیستمهای کوچک و متوسط نرم افزاری و سخت افزاری و ارائه راه حل مناسب برای اجرای آنها.

۴) طراحی مجموعه های کوچک و متوسط نرم افزاری و سخت افزرای و تولید طرحهای اجرایی برای انها.

۵) اجرای طرحهای کامپیوتری، نصب، آزمایش و آموزش آنها.

۶) پشتیبانی و نگه داری سیستمهای نرم افزاری شامل شناسایی خطاها، رفع خطاها و افزودن امکانات جدید به سیستمها.

۷) عیب یابی کامپیوترها و سیستمهای کامپیوتری و رفع عیبها.

۸) شناسایی فنون جدید طراحی و ساخت کامپیوتر و ارزیابی و به کارگیری آنها.

تواناییهای ذکر شده مربوط به کارشناسان نرم افزار و سخت افزار می باشد، اما روشن است که کارشناسان نرم افزار در محدوده مسائل نرم افزاری توانایی بیشتری دارند و برعکس کارشناسان سخت افزار در محدوده مسائل سخت افزاری از توانایی بیشتری برخوردارند.

ماهیت

کامپیوتر دارای دو جزء متفاوت سخت افزار و نرم افزار است. اجزاء فیزیکی و قابل لمس کامپیوتر مانند مدارها و بردهای الکترونیکی سخت افزار نامیده می شوند.نرم افزار جزء غیرقابل لمس کامپیوتر است. نرم افزار برنامه ها و داده هایی است که به کامپیوتر فرمان می دهند که چه عملی را انجام دهد. یک مهندس نرم افزار یاد می گیرد که چگونه نرم افزارهای بزرگ و عظیم را طراحی و برنامه ریزی کند، تست و ارزیابی نهایی نماید و در نهایت مستند سازد.پس بدین گونه نسبت که یک تعمیرکار کامپیوتری یک مهندس سخت افزار و یک اپراتور کامپیوتر یک مهندس نرم افزار تلقی گردد."نرم افزار در حقیقت روح و جان کامپیوتر است که به سخت افزار هویت می بخشد و اصولاً به برنامه ای گفته می شود که برای به کارگیری سخت افزار ساخته شده باشد.

نرم افزارها را می توان به دوره کلی دسته بندی کرد که عبارتند از : نرم افزارهای سیستمی و نرم افزارهای کاربردی.

نرم افزراهای سیستمی برنامه هایی هستند که کامپیوتر برای فعال شدن یا سرویس دادن به آن نیاز دارد و این دلیل از سوی سازندگان سیستم کامپیوتری عرضه می شوند و مهمترین آنها سیستم عامل، برنامه های سودمند و مترجم های زبان می باشد.

نرم افزارهای کاربردی نیز برنامه هایی هستند که کاربر یا خود آن ها را می نویسد یا شرکت های نرم افزاری آنها را تهیه کرده و برای فروش عرضه می کنند. این گونه برنامه ها معمولاً عمومیت برنامه های سیستم را نداشته و برای زمینه های مختلف مهندسی، علمی، تجاری، آموزشی، تفریحی و یا طراحی نوشته می شوند."

"مهندسی سخت افزار در مقطع لیسانس به مطالعه و بررسی طراحی سخت افزاری، کنترل سخت افزاری و شبکه های کامپیوتری می پردازد. برای مثال یک مهندس سخت افزار می تواند طراحی سخت افزاری کند که با IC ها کار کند، با کامپیوتر کار کند و یا از دروازه های کامپیوتر استفاده نماید و در نهایت می تواند به طراحی مدارهای مجتمع دیجیتالی بپردازد. که البته به این بخش از سخت افزار بیشتر در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری پرداخته می شود."

گرایش های مقطع لیسانس

رشته مهندسی کامپیوتر در مقطع کارشناسی دارای دو گرایش سخت افزار و نرم افزار است که البته این دو گرایش در مقطع کارشناسی تفاوت قابل توجهی با یکدیگر ندارند.

"گرایش سخت افزار در برگیرنده فعالیت های آموزشی، پژوهشی و صنعتی در خصوص قطعات، بردها، تجهیزات و در نهایت سیستم های کامپیوتری در مقیاس های مختلف است و یکی از شاخه های مهم آن به نام معماری کامپیوتر (طراحی و ساخت کامپیوتر) می باشد."

"هدف از گرایش نرم افزار کامپیوتر، آموزش و پژوهش در زمینه زبانهای مختلف برنامه نویسی، سیستم های عامل مختلف و طراحی انواع الگوریتم ها می باشد."

آینده شغلی، بازار کار، درآمد

با توجه به گسترش روزافزون دنیای کامپیوتر امروزه بیش از هر زمان دیگری نیاز به متخصصان کامپیوتر احساس می شود. امروزه یک مهندس کامپیوتر اگر علاقمند به کار باشد، هیچ وقت با مشکل بیکاری روبه رو نمی شود. به خصوص مهندسین نرم افزار فرصت های شغلی بیشتری داشته و برای کارکردن نیاز به امکانات و تجهیزات زیادی ندارند. فرصت های شغلی این رشته به حدی گسترده و متعدد است که نه تنها فارغ التحصیلان این رشته به راحتی جذب بازار کار می شوند بلکه دانشجویان دو سال آخر این رشته نیز می توانند وارد بازار کار شده و فعالیت کنند. برای مهندسین سخت افزار هم امکان کار در شرکتهای تولید کننده قطعات و دستگاهها و مراکز صنعتی - تولیدی بسیار فراهم است و از نظر سطح درآمدی هم با توجه به دانش و پشتکار شخصی در حد قابل قبول و ایده آلی قرار دارند. از طرفی با توجه به استفاده روزافزون از شبکه اینترنت زمینه کار در این موضوع نیز بسیار مهیاست.

توانایی های جسمی، علمی، روانی و ... مورد نیاز و قابل توصیه

توانایی علمی: یک مهندس کامپیوتر باید سخت کوش و با پشتکار باشد چون رشته کامپیوتر رشته پویایی است و همیشه باید اطلاعاتش به روز بوده و به دنبال فراگرفتن مطالب جدید باشد. مهندس کامپیوتر باید پایه ریاضی قوی داشته و توانایی اش در زمینه فیزیک خوب باشد. همچنین لازم است فردی خلاق باشد تا بتواند مسایل را از راههای ابتکاری حل کند.

علاقمندیها: مهندس کامپیوتر نرم افزار و سخت افزار باید به یادگیری و مطالعه علاقمند باشد تا پیشرفت در خور توجه داشته باشد. همچنین باید از جستجو و کاوش در مدارها و ریزساختارها استقبال کند و به کار با کامپیوتر علاقه داشته باشد.

توانایی مالی: با توجه به توضیحات گفته شده داشتن یک دستگاه کامپیوتر برای یک مهندس کامپیوتر امری ضروری به نظر می رسد ولی این گونه نیست که بدون داشتن کامپیوتر دانشجویان از ادامه تحصیل و پیشرفت باز بمانند.

وضعیت نیاز کشور به این رشته در حال حاضر

رشته کامپیوتر که باعث جهانی شدن اطلاعات و ارتباطات شده است ، رشته روز و رشته آینده است تا جایی که پیش بینی می شود تا ۱۰ سال دیگر در کشورهای پیشرفته مردم همان قدر که بر نیروی برق وابسته هستند به شبکه اینترنت وابسته خواهند شد. با توجه به توضیحات گفته شده روند رو به رشد استفاده از کامپیوتر در زندگی روزانه اشتغال و موقعیت کاری برای فارغ التحصیلان این رشته فراهم است تا در قالب شرکتهای تولیدکننده نرم افزار، شرکتهای تولیدکننده قطعات، مراکز صنعتی - تولیدی، شرکتها و موسسات خدماتی، مراکز آموزشی و ... مشغول به کار شده و فعالیت کنند. با توجه به پیشرفت کند ایران نسبت به جامعه جهانی کامپیوتر در سالهای اخیر نیاز به مهندسین خلاق و کوشا در این زمینه کاملاً احساس می شود.روند رو به رشد استفاده از کامپیوتر در محافل عمومی و خصوصی، استفاده گسترده از شبکه اینترنت و زمینه های مرتبط با آن، فراهم آمدن شرایط آموزش و تجارت الکترونیک همه و همه دست به دست هم داده اند تا از اکنون چشم انداز روشنی نسبت به آینده این رشته وجود داشته باشد به نحوی که فعالان در این زمینه از آینده معلوم و مطمئنی برخوردار خواهند بود. تنها نگرانی به قسمت نرم افزار مربوط می شود که باید مهندسان خلاق ایرانی اقدام به تهیه نرم افزارهای گوناگون و کارآمد کرده تا تنها مصرف کننده صرف نباشیم.

نکات تکمیلی

"بعضی از افراد تصور می کنند که مهندسی سخت افزار در حد یک تعمیرکار کامپیوتر است در حالی که کار یک مهندس سخت افزار، تعمیر یا نصب و راه اندازی کامپیوتر نیست. هر چند که می تواند چنین کاری را انجام دهد. در واقع کار یک مهندس سخت افزار، طراحی های سخت افزاری است و به همین دلیل در دانشگاه دروسی مثل ریاضیات و یا مدارهای منطقی را مطالعه می کند همچنین برخلاف تصور کسانی که یک اپراتور را در حد یک مهندس نرم افزار می دانند، باید گفت که یک مهندس نرم افزار لازم است از دانش ریاضی خوبی برخوردار باشد تا بتواند برنامه های کامپیوتری را طراحی کند و آنها را توسعه دهد. برای مثال باید بتواند یک کار گرافیکی را از بنیان طراحی کند. کاری که از عهده یک اپراتور بر نمی آید. و به همین دلیل ما معتقدیم که کلاسهای آزاد آموزش کامپیوتر هیچ وقت نمی توانند یک مهندس کامپیوتر پرورش دهند."

آشنايي با رشته مهندسي فناوري اطلاعات

درهزاره سوم ، فناوري اطلاعات يا « IT » به عنوان عمده ترين محور تحول وتوسعه در جهان منظور شده است و دستاوردهاي ناشي از آن ، آن چنان با زندگي مردم عجين گرديده كه رويگرداني از آن ، اختلالي عظيم در جامعه و رفاه و آسايش مردم به وجود مي آورد . براي مثال ، كامپيوتري شدن بسياري ازامور جاري مردم ، انجام بسياري از كارهاي روزمره بانكي با استفاده از اينترنت و شبكه هاي ارتباطي در منزل و خانه ها ، آموزش الكترونيكي و مجازي و عدم نياز به حضور در كلاس هاي درس ، توسعه وترويج تجارت الكترونيكي از نتايج و دستاوردهاي فناوري اطلاعات است ؛ عواملي كه هر چند ، در مراحل اوليه رشد وتكامل قرار دارند اما درهمين حد نيز در رفاه و آسايش انسان نقش بسيار مهمي دارند .

ازهمين رو امروزه تمامي كشورها در زمينه فناوري اطلاعات و عموميت بخشيدن به آن در جامعه تلاشي پيگير دارند . دركشور ما نيز براي تربيت نيروي متخصص و كارآمد در زمينه IT و حركت سريع دراين عرصه ، رشته IT در دانشگاه ها و مراكز آموزش عالي ارايه مي شود ودرمقاطع كارشناسي وكارشناسي ارشد دانشجو مي پذيرد .

دكتر جلالي كارشناس و متخصصIT ومحقق پژوهشكده الكترونيك دانشگاه علم و صنعت ايران در معرفي اين رشته مي گويد : « فناوري اطلاعات يا IT كه مخفف information Technoblogy مي باشد ، رشته اي است كه تمام رشته هاي دانشگاهي را مي تواند پوشش دهد . منتها از نظر عملياتي يك رشته ميان رشته اي بين كامپيوتر و صنايع و برق است كه دراين ميان امور مربوط به توليد ، پردازش ، نگاهداشت وعرضه اطلاعات به مباحث كامپيوتري مرتبط مي شود ، بحث هاي مديريت اطلاعات و فرآيندهاي آن از سلسله بحث هاي رشته صنايع ورشته برق است وبه خصوص گرايش مخابرات ، انتقالات مرتبط با اطلاعات وداده ها را برعهده دارد.

دكتر جلالي درباره اهميت وكاربرد اين رشته مي گويد:« IT ابزاري است كه امروزه درتهيه ، توزيع وبه كاربري اطلاعات نقش بزرگي را برعهده دارد . براي مثال در امر آموزش ، IT مجموعه اي ابزاري از سخت افزاري ، نرم افزاري و نيروي انساني است كه كمك مي كند تا علم ودانش با بهترين كيفيت و كارآيي درهرزمان و هرمكان در اختيار همه قرار گيرد . از سوي ديگر برخلاف آموزش سنتي ما كه يادگيري با تكيه بر حس شنوايي است ، IT زمينه اي را فراهم مي آورد تا چشم و گوش همزمان دريادگيري نقش داشته باشند و اين امر در فراگيري تأثير فوق العاده اي دارد . زيرا ضريب انتقال از طريق گوش 50 هزار Bit كامپيوتري است درحالي كه ضريب انتقال از طريق چشم و گوش 4 ميليون وسيصد هزار Bit كامپيوتري است . در واقع IT امروزه با تغيير درنحوه انتقال اطلاعات و ايجاد مدارس و دانشگاه هاي مجازي ، آموزش دنيا را تغيير داده و تأثير بسيار زيادي برآن گذاشته است . »

دكتر پدرام مدير گروه مهندسي فناوري اطلاعات دانشگاه صنعتي اميركبير نيز درمعرفي اين رشته

مي گويد :« IT استفاده بهينه از اطلاعات براي كاربردهاي مختلف است يعني متخصص اين رشته بايد بتواند اطلاعات را جمع آوري ، دسته بندي و پردازش كرده و به موقع از آن استفاده نمايد . ازهمين رو كارشناس اين رشته بايد مباني كامپيوتر را بلد باشد . به عبارت ديگر، هسته اصلي اين رشته همان هسته اصلي مهندسي كامپيوتر است منتها چون يكي از توانمندي هاي اصلي كارشناسي اين رشته بهره وري به موقع و صحيح از اطلاعات است ، دانشجوي IT بايد داراي اطلاعات جنبي در زمينه هاي مختلف باشد .

براي مثال ، فردي كه مي خواهد ازاين تكنولوژي درتجارت الكترونيكي استفاده كند بايد مديريت بداند يا فردي كه مي خواهد از IT در آموزش از راه دور بهره ببرد ، بايد با روش هاي آموزش آشنا باشند . »

توانمندي ها و ويژگي هاي لازم براي موفقيت در رشته مهندسي فناوري اطلاعاتي

با توجه به ماهيت ميان رشته اي مهندسي فناوري اطلاعات ، دانشجوي اين رشته لازم است كه به دو مبحث علوم مديريت و كامپيوترعلاقه مند باشد . هم چنين بايد در رياضي توانمند بوده و قدرت تجزيه و تحليل خوبي داشته باشد . زيرا به گفته « الكساندروف ». رياضيدان و فيلسوف معاصر شوروي ، علم رياضي كاربرد فراواني درساير دانش ها ، صنعت و درهمه زمينه هاي مربوط به زندگي بشري دارد اين رشته درحال حاضر از بين داوطلبان گروه آزمايشي رياضي دانشجو مي پذيرد اما دكتر جلالي معتقداست كه رشته IT بايد از بين داوطلبان هر 5 گروه آزمايشي دانشجو بپذيرد و آزمون اين رشته بايد به صورت نيمه متمركز برگزار گردد تا علاقه مندترين و مستعد ترين داوطلبان وارد اين رشته گردند . داوطلباني كه بيش از ورد به دانشگاه با كامپيوتر آشنايي داشته ودراين زمينه توانمند باشند.

فرصت هاي شغلي موجود براي فارغ التحصيلان مهندسي فناوري اطلاعات ( در مقطع كارشناسي )

اين جا يك شهر الكترونيكي است . شهري كه آموزش ، تفريحات ، خريد وفروش و بخش قابل توجهي از ارتباطات آن الكترونيكي مي باشد . دراين شهر، فارغ التحصيلان IT حضوري فعال دارند زيرا از سوار شدن به مترو وتاكسي تا خريد از فروشگاهي كه در آن فروشنده اي حضور ندارد ، به صورت الكترونيكي انجام مي گيرد .

اين تصويري از آينده تمام كشورهاي جهان از جمله كشور ايران است . تصويري كه بيانگر وجود فرصت هاي شغلي فراوان براي فارغ التحصيل IT است . البته يك مهندس IT نه تنها در آينده ، بلكه در حال حاضر نيز فرصت هاي شغلي فراواني دارد .