، به مجموعه ای از سرویس دهنده ها، زیرساختارهای ارتباطی و تجهیزات دسترسیکه به منظور ارائه ، نگه داری و پشتیبانی از میزبانی سویس های اینترنتی بکارگرفته شده اند گفته میشود .
در اوايل دهه 90، پس از به وجود آمدن مفهوم وب در اينترنت (سال 1993 ) و پروتكل HTTP كه به سادگي امكان به اشتراك گذاشتن مستندات در اينترنت را در اختيار كاربران قرار مي‌داد، روز به روز بر تعداد كاربران اينترنت افزوده شد. از سوي ديگر با اضافه شدن كاربران اينترنت، حجم مستندات نيز روز به روز افزايش يافت. مسلماً خطوط سابق اينترنتي و سرورهاي موجود، توانايي جوابگويي به خيل عظيم كاربران را نداشتند.
راه‌اندازی مراکز خاصی تحت عنوان Data Center یا مراکز داده‌ای ( مراکز داده ها )بود. Data Center ها با در اختیار داشتن اتصالات پرسرعته‌ای به اینترنت، و همچنین در اختیار داشتن سرورهای قوی و متعدد، امکان راه‌اندازی سرورهای وب را برای عموم مردم ممکن ساختند.
شرکت‌های تجاری و مردم می‌توانستند با اجاره کردن فضای محدودی در این سرورها، سایت‌های وب خود را معرض دید عموم قرار دهند. برخی شرکت‌های بزرگ نیز با توجه به نیاز خود، اقدام به اجاره کردن یک سرور در مرکز داده‌ای می‌کردند و آن را از راه دور با ابزارهای خاص کنترل می‌کردند.
اکنون با توجه به رشد سریع اینترنت، روز به روز به تعداد Data Center ها اضافه میشود به طوری که در حال حاضر در اکثر کشورهای پیشرفته این مراکز وجود دارند. تمرکز این مراکز بخصوص در کشور امریکا بسیار زیاد است. دلیل آن ارزان بودن نرخ اتصال به اینترنت و همچنین در دسترس بودن سرعت‌های بالا می‌باشد.
دیتا سنتر داخلی چه فایده ای دارد!؟
1- حذف ترافیک بی مورد و کاهش ارزبری
2- بالا رفتنضریب ایمنی
3- کاهش هزینه ها و جلوگیری از ارزبری
4- توسعه فناوری اطلاعات
5- تبدیل ایران به هاب مخابراتی منطقه
6- تحقق دولت الکترونیک
مشخصات یک Data Center
1- وجود سیستم قدرت پشتیبان: یکی از مهمترین مسایل در Data Center سرویس‌دهی بدون وقفه به مشتریان می‌باشد.
2- وجود سرورهای متعدد:
هدف اصلی یک Data Center در اختیار گذاشتن سرورهای وب برای مشتریان است. سرورهای مورد استفاده با توجه به نیاز و امکانات Data Center تعیین میشود. تنها تفاوت مهم، نوع سرورهای مورد استفاده توسط Data Center است.
در Data Center ها از دو نوع سرور استفاده میشود:
سرورهای Rackmount و یا سرورهای Desktop. با توجه به حجم کم سرورهای Rackmount این امکان برای مرکز داده‌ای فراهم میشود که در فضایی کوچک، تعداد زیادی سرور قرار گیرد. اما مسیله مهم در این نوع سرورها، قیمت بالای این سرورها نسبت به سرورهای Desktop است. علاوه بر این امکان ارتقاء سرورهای Rack Mount تنها به مقدار اندک امکان‌پذیر است. با توجه به این موضوع اکثر Data Center از سرورهای Desktop استفاده می‌کنند.
3- مشخصات فیزیکی:در تمامی Data Centerها، مسیرهایی برای گذراندن کابل‌های شبکه و همچنین کابل‌های برق وجود دارد. علاوه بر اینها، وجود سیستم تهویه قوی برای پایین نگاه داشتن دمای سرورها ضروری می‌باشد.
نحوه در اختيار گرفتن يك سرور وب
پس از اين كه متقاضي سرور، با شرايط قراردادي كه Data Center مفاد آن را تنظيم كرده موافقت كرد، يك سرور در اختيار وي گذاشته مي شود. بسته به نوع قرارداد، سرور مي تواند تنها شامل سيستم عامل و يا نرم افزارهاي كمكي همچون نرم افزارهاي FTP و Control Panel سايت باشد. در صورتي كه اين نرم افزارها بر روي سرور نصب نشده باشد، متقاضي خود بايد اين نرم افزارها را نصب كند. متقاضي اكثراً از طريق Remote terminal ها و يا نرم افزارهاي خاصي مانند PCAnywere سرور خود را از راه دور كنترل مي كند. پس از نصب و تنظيمات نرم افزاري، سرور آماده سرويس دهي مي شود و برحسب نياز متقاضي استفاده مي شود.
نكته قابل توجه، كنترل سرورها توسط متقاضي از راه دور است. با توجه به اين موضوع مسئوليت كليه مسائل و مشكلات سرور از جمله از كار افتادن سرويس ها و نرم افزارها و يا حملات هكري به عهده متقاضي مي باشد. البته در شرايط خاص و پرداخت مبالغ معين متقاضي مي تواند از خدمات Data Center استفاده كند. هرچند در شرايط بحراني همچون حملات گسترده كه منجر به از كار افتادن تمامي سرورها شود، معمولاً Data Center براي سرويس دهي به تمامي سرورها به مشكل برخورد مي كنند كه در اين صورت طبق اولويت هاي خود اقدام به رفع مشكل مي كنند.
اجزاى يک مرکز داده
بطور کلى سرويس دهنده ها و زيرساختارهاى ارتباطى از اجزاء اصلى يک مرکز داده محسوب ميشود.
برخى از مراکز داده از طريق خطوط مختلف فيبر نورى پهناى باند بيش ازbps۴ Gرا در اختيار دارند و تعداد سرويس دهنده هاى آن بيش از يک هزار تا است که به شکلهاى متنوعى به متقاضيان اجاره داده ميشود.
سه رکن اصلی مراکز دیتاسنتر عبارتند از :
امکانات سخت افزاری (شامل: سرورها، سوییچ ها، راترها، مودم ها و تجهیزات شبکه)،
امکانات لازم برای کنترل های محیطی (شامل تجهیزات کنترل دما، رطوبت، دوربین های مدار بسته و اعلام و اطفای حریق)
امنیت اطلاعات (شامل استفاده از سخت افزار، نرم افزار و رویه های امنیتی و طراحی مناسب شبکه برای تحقق این امر
در حال حاضر شرکتها و سازمانها برای نگهداری اطلاعات و برنامه های کاربردی خود از یکی از سه روش زیر استفاده می کنند :
استفاده از خدمات دیتاسنترهای خارج از کشور
نگهداری سرورها در داخل سازمان
استفاده از خدمات دیتاسنتر در داخل کشور
دیتاسنترهای داخلی و چالش پهنای باند
ماهیت مصرف پهنای باند دیتاسنترها متفاوت از مصرف مشترکین اینترنت(اعم از اشخاص و سازمانها) است. چرا که در دیتاسنتر مصرف پهنای باند بیشتر در جهت ارسال اطلاعات به اینترنت است در حالیکه مصرف مشترکین اینترنت بیشتر در جهت دریافت اطلاعات است.
زیرساختهایی که یک دیتاسنتر به آنها احتیاج دارد عبارتند از:
1- زیرساخت تامین برق اضطراری
2- زیرساخت خنک کننده
3- زیرساخت امنیتی
4- زیرساخت شبکه داخلی
5- و از همه مهمتر زیرساخت پهنای باند که همانند خونی است که در شریانهای دیتاسنتر در جریان است.
از زمان ظهور 3 دیتاسنتر اصلی ایران (DPI, Fanava, Parsonline) نزدیک به چهارسال می گذرد. ولی با آنکه این دیتاسنترها در زمینه توسعه زیرساختهای اولیه خود توفیقات چشم گیری دارند، ولی هنوز به شدت از فقر پهنای باند رنج می برند.
اما علت این فقر پهنای باند چیست؟
در واقع علت اصلی کمبود پهنای باند نیست بلکه گرانی آنست، که متولیان دیتاسنترها را در تامین پهنای باند دچار مشکل کرده است، چرا که هم اکنون پهنای باند، 4 تا 10 برابر قیمت جهانی آن (براساس میزان خرید) از طرف مخابرات به دیتاسنترها عرضه می گردد.
ذخيره و بازيابی اطلاعات کاربران در برنامه های وب