احكام تقلید

احكام تقلید

سؤال 1 ـ  معنای تقلید چیست؟

جواب _  تقلید یعنی عمل كردن به دستورات افراد متخصص در هر فن  و علمی.

س 2 ـ آیا تقلید در چه صورتی مفید است؟

ج _ تقلید در صورتی مفید است كه خود شخص متخصص نباشد بنابراین اگر كسی در فنی یا علمی متخصص بود نباید متوسل به تقلید شود مثلاًًًًًً یك مجتهد كه متخصص در دین است نباید از مجتهدی دیگر تقلید كند اما این مجتهد به دكتر مراجعه می كند زیرا متخصص در علم پزشكی نیست و برای درمان به پزشك نیاز دارد.پزشك نیز چون متخصص در علم دین نیست باید به مجتهد كه متخصص در دین است مراجعه كند تا مشكلات دین خود را رفع كند.

س 3ـ آیا وظیفه اصلی مسلمان تقلید است؟

ج _ یك مسلمان باید علم دین را یاد بگیرد اما اگر نتوانست باید به مجتهدین برای حل مشكلات دین مراجعه كند.

س 4ـ  یك مسلمان در چه مسائلی باید تقلید كند؟

ج _ یك فرد مسلمان نمی تواند در مسائلی كه مربوط به اصول دین است، تقلید كند ولی در مسائلی كه مربوط به فروع دین است باید یا مجتهد باشد و یا محتاط و یا مقلِّد باشد.

س 5 ـ محتاط به چه كسی می گویند؟ و مقلِّد كیست؟

ج _ محتاط  كسی است كه طوری به وظیفه خود عمل می نماید كه یقین كند تكلیف خود را انجام داده است. مثلاًًًًًً اگر عده ای از مجتهدین عملی را حلال می دانند و عده ای دیگر از مجتهدین می گویند آن عمل حرام است، آن عمل را انجام ندهد و اگر عملی را بعضی واجب و بعضی مستحب می دانند، آن را بجا آورد و كسی كه مجتهد نیست و نمی تواند به احتیاط عمل كند ‍مقلِّد است و باید از مجتهد تقلید نماید.

س6 ـ مجتهد و مرجع تقلید باید دارای چه شرایطی باشد؟

ج _ از مجتهد و مرجعی می توان تقلید كرد كه مرد، عاقل، بالغ، شیعه دوازده امامی، حلال زاده، زنده، آزاد، عادل و اعلم باشد.

س7 ـ آزاد و عادل به چه كسی می گویند؟

ج _  الف) آزاد: شخصی است كه نوكر و خدمتكار و به تعبیر دیگر غلام و برده كسی نباشد.

ب) عادل: عادل كسی است  كه واجبات را بجا آورده و محرمات را ترك كند كه اگر از اهل محل یا همسایگان او و نیز از كسانی كه با او معاشرت دارند درباره او سئوال كنند، خوبی و پاكی و نیكی او را تصدیق كند.

س 8 ـ معنای اعلم بودن مجتهد چیست؟

ج _ به مجتهدی اعلم می گویند كه در فهمیدن حكم خدا از تمام مجتهدهای زمان خود داناتر و عالم تر باشد.

س 9  ـ چگونه می توان مجتهد اعلم  را  از غیر اعلم تشخیص داد؟

ج _ از سه طریق می توان مجتهد اعلم را از غیر اعلم تشخیص داد. الف) خود انسان این توانایی را داشته باشد كه مجتهد اعلم را از غیر اعلم تشخیص دهد. ب) دو نفر عالم عادل كه توان تشخیص اعلم از غیر اعلم را دارند اعلمیت مجتهد را تصدیق كنند و گواهی دهند. البته به شرط اینكه دو نفر عادل عالم دیگر با این دو نفر مخالفت نكند ج) گروهی از علما كه می توانند مجتهد اعلم را از غیر اعلم تشخیص دهند گواهی به اعلمیت مجتهد بدهند البته اگر یك نفر عالم قابل اعتماد شهادت به اعلم بودن آن مجتهد بدهد نیز كافی است.

س 10 ـ اگر فرد مقلِّد نتوانست اعلم را از غیر اعلم به طور قطع و یقین تشخیص دهد چه وظیفه ای دارد؟

ج _ در این صورت باید بنا بر احتیاط  واجب از كسی تقلید كند كه گمان به اعلم بودن او دارد. حال اگر دید كه همه مجتهدین اعلم هستند باید از مجتهدی تقلید كند كه از دیگران پرهیزگارتر است.

س 11_ چگونه و از چه راهی می توان به فتوای مجتهد دسترسی پیدا كرد و از آن آگاه شد؟

ج ـ  برای این منظور ما چهار راه داریم: الف) خودمان فتوای او را بشنویم. ب) از زبان دو نفر عادل كه فتوای مرجع تقلیدمان را نقل می كنند بشنویم. ج) فتوا را از كسی بشنویم كه به گفته او اطمینان داریم. د) از رساله توضیح المسائل _  البته در صورتی كه به درستی آن رساله اطمینان داشته باشیم _  او به دست آوریم.

س 12_ اگر احتمال دادیم كه فتوای مرجع تقلیدمان تغییر كرده است چه وظیفه ای داریم؟

ج ـ  تا زمانی كه انسان یقین پیدا نكند كه فتوای مجتهد عوض شده است می تواند به آنچه در رساله عملیه او وجود دارد عمل كند. ولی اگر احتمال داد كه فتوای مرجع تقلید او عوض شده است، لازم نیست به این احتمال ترتیب اثر داده و جستجو لازم نیست مگر اینكه احتمال عقلایی باشد ( یعنی احتمال به حدی اهمیت داشته باشد كه در صورت ترتیب اثر ندادن به آن ضرر جبران ناپذیری متوجه انسان باشد).

س 13_ در چه صورت نمی توان در بعضی مسائل از فتوای مجتهدی دیگر به غیر از مرجع تقلیدمان پیروی نمود؟

ج ـ بنا بر احتیاط واجب اگر مجتهدی اعلم در مساله ای فتوا دهد مقلّد و پیرو او نمی تواند در آن مساله به فتوای مجتهد دیگر عمل كند.

س 14_ در چه صورت می توان به فتوای مجتهدی دیگر نیز عمل كرد؟

ج ـ در صورتی می توان به فتوای مرجع تقلید دیگری عمل نمود كه مرجع تقلیدمان در آن مساله فتوا ندهد مثلاًًًًًً در مساله ای بفرماید: بنا بر احتیاط نمازگزار در ركعت سوم و چهارم سه مرتبه تسبیحات اربعه یعنی (( سبحان الله و الحمدلله و لا اله الا الله و الله اكبر )) بگوید مقلّد باید یا در این احتیاط كه احتیاط واجب است عمل كند و سه مرتبه بگوید و یا به فتوای مجتهد دیگری كه یك مرتبه گفتن تسبیحات اربعه را كافی می داند یك مرتبه بگوید. همچنین اگر مجتهد در آن مساله بگوید: (( مساله محل تأمل یا اشكال است )) می توان به فتوای مجتهدی دیگر عمل كرد.

س 15 _ اگر مجتهد در مساله ای فتوا داد و  بعد از آن احتیاط نیز نمود. مقلِّد او چه وظیفه ای دارد؟

ج ـ اگر مجتهدی بعد از آن كه در مساله ای فتوا داد، احتیاط كند مثلاًًًًًً بفرماید: (( ظرف نجس اگر چه با یك مرتبه شستن در آب كُر پاك می شود، ولی بنا بر احتیاط سه مرتبه بشوید )) مقلًّد او می تواند در آن مساله به فتوای مجتهدی دیگر نیز عمل كند.

س 16 _ آیا تقلید ابتدایی از مرجع تقلیدی كه فوت كرده است، جایز می باشد؟

ج ـ تقلید ابتدایی از مرجعی كه تازه فوت نموده است، جایز نیست.

س 17 _ در چه صورت می توان از مرجع تقلیدی كه تازه از دنیا رفته است، تقلید كرد؟

ج ـ اگر مجتهدی كه انسان از او تقلید می كند از دنیا برود جایز است در تمام مسائل بر تقلید او باقی بماند، حتی در مسائلی كه در حال حیات آن مجتهد به آن عمل نكرده است.

س 18 _  مقلدین مجتهدی كه از دنیا رفته است در چه صورتی نمی توانند به فتوای او عمل كنند؟

ج _ در صورتی كه در مساله ای به فتوای مجتهدی عمل كند و بعد از مردن او در همان مساله به فتوای مجتهد زنده ای رجوع نماید، دوباره نمی تواند آن عمل را طبق فتوای مجتهدی كه از دنیا رفته است انجام دهد.

س 19 _ اگر مجتهد زنده در مساله ای فتوا ندهد و احتیاط نماید، آیا مقلًّدین او می توانند به فتوای مجتهدی كه از دنیا رفته است عمل كنند؟

ج ـ خیر، حتی اگر مجتهد زنده در مساله ای فتوا ندهد و احتیاط نماید و مقلّد مدتی به آن عمل كند دوباره نمی تواند به فتوای مجتهدی كه از دنیا رفته است عمل نماید.

س 20 _ آیا عدول از مجتهدی كه از دنیا رفته است، به مجتهد زنده جایز است؟

ج ـ آری، عدول از مجتهدی كه از دنیا رفته است، جایز است و می توان به مجتهد زنده رجوع كرد.

س 21 _ آیا عدول از مجتهدی زنده و رجوع به مجتهدی دیگر كه زنده است، جایز می باشد؟

ج ـ عدول از مجتهد زنده به مجتهد زنده دیگر بنا بر احتیاط جایز نیست.

 س 22 _ در چه صورت می توان از مجتهد زنده ای به مجتهد زنده دیگر رجوع كرد؟

ج ـ فقط در صورتی كه مجتهد دوم اعلم از اولی باشد و یا مجتهد اولی از عدالت خارج شده باشد.

س 23 _ یادگیری كدام مسائل بر مكلّف واجب است؟

ج ـ بر مكلّف واجب است مسائلی را كه غالباً مورد ابتلا و نیاز اوست، یاد بگیرد.

س 24 _ وقتی مسئله ای برای انسان پیش بیاید كه حكم آن را نمی داند، چه وظیفه ای دارد؟

ج ـ چنانچه ممكن است باید صبر كند تا فتوای مجتهد را به دست آورده اگر نمی تواند صبر كند {می تواند} از راه احتیاط وظیفه خود را انجام دهد.

س 25 _ وظیفه كسی كه فتوای مجتهد را به مقلدین آن مجتهد نقل می كند، چیست؟

ج ـ‌ اگر كسی كه فتوای مجتهدی را به دیگری بگوید چنانچه بعداً فتوای آن مجتهد عوض شود، لازم نیست به او خبر دهد كه فتوای مجتهد عوض شده است ولی اگر بعد از گفتن فتوا بفهمد كه اشتباه كرده است در صورت امكان باید اشتباه را  برطرف كند.

س 26 _ در چه صورت اعمال كسی كه بدون تقلید انجام گرفته است، درست و صحیح می باشد؟

ج ـ اعمال این شخص در صورتی صحیح است كه با فتوای مجتهدی كه وظیفه اش تقلید از او بوده و یا با فتوای مجتهدی كه فعلا‌ً باید از او تقلید كند مطابق باشد اگر چه احوط مطابقت با فتوای مجتهد فعلی است و یا از راه دیگری بفهمد كه به وظیفه واقعی خود رفتار كرده است.

س 27 _ تقلید شامل چه اموری می شود؟

ج ـ تقلید شامل كلیه احكام اعم از: عبادات، معاملات، واجبات، مستحبات، مكروهات و مباحات می شود.