فصل دوم :
مراقبتهاي تغذيه اي دوران نوزادي و شيرخوارگي
|
|
1 – برنامه هم اتاقي مادر و نوزاد را توضيح دهيد ؟
اين طرح در بسياري از بيمارستانهاي پيشرفته دنيا به مورد اجرا گذاشته شده است و تخت نوزاد را به جاي اينکه در نرسري ( اتاق مخصوص نوزادان بعد از تولد ) بگذارند ، در همان اتاق مادر قرار مي دهند لذا آن را طرح هم اتاقي مادر و نوزاد ناميده اند . مادر به محض اينکه از ناراحتي هاي زايمان راحت شد ، مي تواند در همان زايشگاه يا بيمارستان از نوزاد خود مراقبت و پرستاري نموده او را تغذيه کند ، حمام دهد و در صورت بروز هرگونه مشکل به راحتي با پزشکان و پرستاران مشورت نمايد .
2 – شيري که در ابتدا از پستان مادر ترشح مي شود چه نام دارد ؟
شير ماک يا کلستروم ، که در ابتدا قوام زيادي دارد و حاوي مواد مغذي با ارزشي است ولي به تدريج ظرف حدود 48 ساعت رقيقتر مي شود . لذا استفاده از آن براي شير خوار ضروري است .
3 – نکات بهداشتي قبل و بعد از از استفاده شير مادر و شير خشک را توضيح دهيد ؟
1 – مادران بايد ناخنها را حتي الامکان کوتاه نگاه دارند و قبل از شير دادن دستهاي خود را بشويند .
2 – قبل از شير دادن نوک پستان و اطراف آن را با آب سالم شستشو دهند و در صورت امکان روزي يکبار استحمام کنند .
3 – بعد از خاتمه شير دادن و قبل از پوشاندن سينه براي جلوگيري از ترک خوردن بهتر است يک قطره شير بر روي نوک پستان بماند ، تا در معرض هوا خشک شود .
4 – براي اينکه ترشح شير ، لباس را کثيف نکند مي توان از يک پارچه لطيف و تميز که در داخل سينه بند قرار مي گيرد استفاده کرد تا شيري که ترشح مي شود جذب پارچه شده لباس را خيس نکند .
4 – نحوه قرار دادن پستان در دهان کودک را توضيح دهيد ؟
تنها با قرار دادن نوک پستان در دهان نوزاد ، او نمي تواند شير را بمکد . براي شير دادن صحيح ، بايد بيشترين قسمت از هاله نوک پستان را در دهان کودک قرار داد تا شير داخل حفره ها و مجراهاي کوتاه با فشار از نوک پستان خارج شده به دهان او سرازير شود . مادر بايد پستان را به شکل حرف C در دست گرفته طوريکه چهار انگشت در زير پستان و انگشت شست روي پستان واقع شود و با انگشت شست ، هاله پستان را به طرف بالا کشيده تا پستان روي بيني طفل فشار نياورده و راه تنفس او را مسدود ننمايد .
5 – راهنماييهاي کلي تعيين زمان شيردهي را توضيح دهيد ؟
دو نکته اصلي در تنظيم برنامه شير دهي نوزاد بايد رعايت شود .
الف ) به کودک در هر زمان و به هر ميزاني که نياز داشت شير داده شود .
ب ) هر نوزادي عادت مي کند که به فواصل معيني احساس گرسنگي نمايد و اگر اندکي او را هدايت کنيد اين عادت زودتر بوجود مي آيد همچنين هر نوزادي بتدريج که بزرگتر مي شود فواصل رفع گرسنگي و تغذيه اي را زيادتر مي کند .
6 – چرا شير دادن نوزاد در ساعت معيني درست نيست ؟
الف ) نوزاداني که به علت داشتن معده کوچک نمي توانند به مدت 4 – 3 ساعت در معده خود شير جاي دهند زودتر گرسنه مي شوند .
ب ) بعضي از نوزادان در هنگام تغذيه به خواب مي روند .
ج ) نوزادان مبتلا به دل درد و بي قرار نمي توانند از اين برنامه پيروي کنند بنابراين پزشکان بعد از مطالعات بسيار تغذيه دلخواه را پيشنهاد کردند .
7 – چگونگي شير دهي مادران شاغل را توضيح دهيد ؟
شير مادر را مي توان به مدت 24 تا 48 ساعت در يخچال يا حتي در دماي اتاق نگهداري کرد . به همين دليل مادر شاغل مي تواند شير خود را تميز بدوشد تا در مواقع عدم حضور خود به وسيله فنجان به طفل خورانده شود .
8 – علل عدم موفقيت در تغذيه با شير مادر را نام ببريد ؟
الف ) علل موضعي
ب ) علل عمومي |
9 – علل موضعي شامل چه مواردي مي شود ؟
|
|
1 – ناهنجاريهاي مادر زادي لب و دهان از قبيل : لب شکري ، شکاف کام و يا کوچک بودن چانه به طور مادرزادي ، در اين حالت نوزاد قادر نخواهد بود ، نوک پستان و تمام هاله را در دهان بگيرد و در مکيدن دچار مشکل ميشود .
2 – عفو نت هاي موضعي مانند : برفک و عفونت بيني |
10 – علل عمومي شامل چه مواردي مي شود ؟
|
|
1 – کم وزني ، ضعف عضلاني و نارس بودن ، که قدرت مکيدن نوزاد را کاهش مي دهد .
2 – بيماريهاي کودک مانند : عفونتهاي شديد خوني ، مننژيت و کزاز نوزادان که کودک قادر به مکيدن نخواهد بود . |
11 – آسپيراسيون را تعريف کنيد ؟
|
|
بسياري از مواد جامد يا مايع در صورتيکه وارد نايژه ها و يا کيسه هاي هوايي شوند آسپيراسيون را ايجاد مي کنند . مواد آسپيره شده موجب التهاب در اين نسوج مي گردد و برونکو پنوسوني آسپيراسيون ناميده مي شود . |
12 – علل آسپيراسيون را توضيح دهيد ؟
|
|
شايعترين موادي که در کودکان آسپيره مي شود شير و مواد غذايي در هنگام تغذيه و يا محتويات معده در صورت بازگشت به دهان و استفراغ است . همچنين آسپيره شدن قطره هاي بيني روغني و داروهايي که به زور به کودک خورانده مي شود و نيز مسموميت با نفت در صورت وادار نمودن طفل به استفراغ از موارد ديگر آسپيراسيون به شمار مي آيند . |
13 – خطرات ناشي از آسپيراسيون را بيان کنيد ؟
|
|
آسپيراسيون خطرناک است و بسا که شکل حاد آن موجب آپنه ، خفگي و احيانا مرگ کودک شود و در صورتيکه بيمار از اين مرحله بگذرد دچار سرفه ، تنگي نفس و تنفس سريع و در ساعات و روزهاي بعد واکنش التهابي ريه ها موجب تب ، سرفه و مشکلات تنفسي مي گردد . |
14 – براي پيشگيري از آسپيراسيون توجه به چه نکاتي لازم است ؟
|
|
1 – در مورد نوزادان لازم است تغذيه آنان با صرف وقت و دقت انجام شود بخصوص در مورد مهد کودکها و محل نگهداري کودکان به صورت شبانه روزي که مادر عهده دار تغذيه کودک نيست .
2 – پس از تغذيه شير خوار بهتر است هواي بلعيده شده خارج شود و سپس طفل به پهلو يا شکم خوابيده شود .
3 – از تغذيه و دادن داروهاي خوراکي از راه دهان به کودکان بيمار ، دچار استفراغ ، ضايعات مغزي شديد و يا در حالت اغما خودداري نماييد .
4 – بايد از به زور خوراندن مواد غذايي ، مايعات و داروها به کودکان خودداري نموده و از چکاندن قطره هاي بيني روغني و شير در بيني آنان اجتناب کرد . |
15 – زمان از شير گرفتن کودک را بيان کنيد ؟
|
|
از شير گرفتن کودک معمولا زمان مشخصي ندارد بايد توجه داشت که شير مادر منبع بسيار خوب مواد پروتئيني است . بنابراين در بسياري از موارد که غذاي مناسب جانشين شير مادر در دسترس نيست دادن شير مادر تا دو سالگي همراه با غذاهاي موجود توصيه مي شود . از شير گرفتن کودک بايد به تدريج انجام شود و بهتر است در فصول گرم سال صورت نگيرد . قطع ناگهاني شير مادر براي کودک و مادر ممکن است مشکلات زيادي را ايجاد کند . |
16 – جانشينهاي شير مادر را نام ببريد ؟
|
|
1 – شيرهاي تازه دام مانند شير گاو ، گوسفند ، بز ، گاو ميش و شتر
2 – شيرهاي پاستوريزه که از شير تازه دام در کارخانجات شير پاستوريزه تهيه مي شوند .
3 – شير خشک |
17 – نحوه آماده کردن شير خشک براي تغذيه شير خواران را توضيح دهيد ؟
|
|
تهيه شير از شير خشک ، نيازمند افزودن آب سالم و بهداشتي ( آب جوشيده سرد شده ) به آن است . هر پيمانه از آن که تقريبا گنجايش 5 / 4 گرم پودر شير را دارد در 30 ميلي ليتر آب حل مي شود و شير آماده مصرف به دست مي آيد . |
18 – به چه دلايلي تغذيه شير خوار بوسيله بطري منسوخ گرديده است ؟
|
|
1 – در اين روش احتمال ورود شير به راههاي تنفسي و خطر بروز آسپيراسيون و در نتيجه ايجاد خفگي وجود دارد .
2 – استفاده مکرر از بطري باعث مي شود که شير خوار تغذيه با پستان مادر را فراموش کند زيرا استفاده از سر شيشه گشاد راحتتر شير را در اختيار او قرار مي دهد .
3 – کودکاني که با بطري تغذيه مي شوند بيشتر از کودکاني که با فنجان تغذيه مي شوند هوا مي بلعند در نتيجه اختلالات گوارشي بيشتر در آنها ديده مي شود . |
19 – تغذيه با فنجان داراي چه مزايايي است ؟
|
|
1 – شير خوار هرگز تنها گذاشته نمي شود .
2 – شير خوار تغذيه با شير مادر را فراموش نمي کند .
3 – در اين روش به دليل کوتاه مدت بودن ، تاثير زيادي در حس ارضاي مکيدن شيرخوار نخواهد داشت . |
20 – خطرات ناشي از روشهاي غلط در تغذيه مصنوعي ( شير خشک ) را توضيح دهيد ؟ ( 5 مورد )
|
|
1 – خوراندن شير رقيق که ناشي از صرفه جويي مادر است ممکن است منجر به کاهش رشد و سوء تغذيه در شير خوار گردد .
2 – دادن حجم زياد شير به شيرخوار علاوه بر چاقي طفل ، عوارضي نظير عدم تحمل غذا ، استفراغ و ناراحتيهاي گوارشي را نيز به دنبال دارد .
3 – رعايت نکردن اصول بهداشتي در تهيه شير ، منجر به بروز اختلالات گوارشي و بعضي از بيماريهاي عفوني و انگلي مي شود .
4 – بايد از اضافه کردن مواد غذايي و دارويي به شير درون فنجان خودداري شود .
5 – هضم و جذب چربي و ويتامينهاي محلول در شير خشک به آساني شير مادر نيست و علت آن وجود اسيدهاي چرب اشباع نشده فراوان است . |
21 – معايب شير خشک را نام ببريد ؟
|
|
1 – رشد سريع و چاقي کودک
2- کمبود ويتامين E
3 – تشنج هاي هيپو کلسميک نوزادان در هفته اول در يک در صد نوزاداني که از شير خشک استفاده مي کنند ديده شده است . در صورتيکه در نمونه هاي تغذيه شده با شير مادر گزارش نشده است علت بروز آن کم بودن فسفات و چربي غير قابل جذب در شير مادر است .
4 – تشنجهاي کمبود منيزيم فقط در کودکاني که از شير خشک استفاده مي کنند گزارش شده است . |
22 – درباره تغذيه تکميلي و سن شروع آن توضيح دهيد ؟
|
|
سني که کودکان مي توانند غذاهاي نيمه جامد و جامد را قبول نمايند در کودکان متفاوت است . معمولا سن شروع غذاي تکميلي بايد بر اساس رشد و نمو کودک محاسبه شود . 4 تا 6 ماهگي را به عنوان بهترين سن براي شروع تغذيه تکميلي دانسته اند . کودکان در کمتر از سن 4 ماهگي اغلب غذاها را به دليل ضعف عضلات زبان و لب به بيرون برمي گردانند و قادر به انتقال آن به مجراي حلق نمي باشند . در حدود 4 ماهگي تغييراتي در عمل بلع و مکيدن کودک ايجاد مي شود . اين تغييرات موجب مي شود تا او به هنگام قرار گرفتن قاشق در دهان لبهايش را باز کرده به کمک زبانش غذا را به عقب دهان براند .
23 – غذاهاي تکميلي بايد داراي چه ويژگيهايي باشند ؟
1 – داراي انرژي کافي و حجم کم باشند .
2 – نرم باشند و هضم آنها آسان باشد .
3 – تازه و بدون آلودگي باشند و پاکيزه و بهداشتي تهيه شوند .
4 – در دسترس ، ارزان و مناسب عادات غذايي خانواده باشند .
5 – امکان استفاده از آنها در حجم کم و در دفعات مکرر وجود داشته باشد .
24 – ترتيب شروع غذاهاي کمکي را نام ببريد ؟
1 – غلات (برنج ، جو ، گندم )
2 – سبزيجات
3 – ميوه جات و ويتامينها
4 – گوشت مرغ و ماهي
5 – تخم مرغ و گوشت قرمز
25 – قبل از شروع تغذيه کمکي شير خواران توجه به چه نکاتي الزامي است ؟ ( 5 مورد را بيان کنيد )
1 – غذاها را با قاشق و مايعات را با ليوان به شير خوار بدهيد .
2 – غذاها را با قاشق کوچکي که گودي کمي دارد به شيرخوار بدهيد .
3 – غذاي شيرخوار را با پوشش مناسب در ظرفي تميز و در جاي خنک نگه داريد .
4 – غذاي شيرخوار را فقط به مقدار مصرف يک وعده گرم کنيد و به او بدهيد .
5 – از سرخ کردن گوشت و سبزيجات براي کودک بايد جدا پرهيز شود .
26 – نکات ضروري در تغذيه تکميلي را نام ببريد ؟
1 – زود شروع کرن تغذيه تکميلي ( قبل از 4 ماهگي ) بروز عفونت و در نتيجه سوء تغذيه را به همراه دارد و دير شروع کردن غذا ( بعد از 6 ماهگي ) مي تواند افت رشد را به همراه داشته باشد .
2 – استفاده از مواد شيرين و تنقلات خصوصا قبل از غذا باعث کم شدن اشتهاي کودک مي شود و از مصرف آنها بايد خودداري کرد .
3 – خستگي مفرط ، کم خوابي و عدم تحرک کافي در شير خواران بزرگتر بر اشتهاي آنان تاثير مي گذارد . به ساعات خواب و استراحت آنها توجه کنيد .
4 – اضافه کردن سبزيجات زرد و سبز حتي به مقدار کم به غذاي روزانه کودک ضروري است .
5 – استراحت دادن دستگاه گوارش در دوران بيماريهاي اسهالي به معني قطع غذاهاي کم حجم ، پر انرژي ، مايعات فراوان و شير مادر نيست .
27 – طرز پختن برنج براي شير خواران را توضيح دهيد ؟
حتي المقدور سعي مي شود به صورت دمي تهيه شود . در غير اينصورت هرگز آب برنج را دور نريخته بلکه براي پختن سبزيجات و آش و سوپ از آن استفاده شود . برنج هرگز از ساعتها قبل خيس نشود .
28 – طرز پختن گوشتها را براي شيرخواران توضيح دهيد ؟
در ابتدا مصرف گوشتهاي کم چربي توصيه مي شود . همچنين گوشت هر قدر به قطعات کوچکتر تقسيم شود زودتر پخته مي شود و قابليت هضم آن بيشتر است . آب گوشت را همراه سوپ و آش مصرف نماييد .
29 – براي پختن سبزيها رعايت چه نکاتي الزامي است ؟
1 – قبل از پختن ، سبزي را به مدت زياد در آب نگهداريد .
2 – براي پختن سبزي حتي المقدور از آب کم استفاده کنيد .
3 – ابتدا آب را جوش آورده ، بعد سبزي را در آن بريزيد .
4 – برخي سبزيها از جمله سيب زميني ، هويج ، چغندر و لبو بايد با پوست پخته شود .
5 – سبزيها را خيلي خرد نکنيد .
6 – آب سبزيها نبايد خيلي دور ريخته شود .
7 – درب ظروف را هميشه بسته و در موقع پختن سعي شود غذا کمتر به هم زده شود .
30 – طرز تهيه فرني را توضيح دهيد ؟
آرد برنج را در شير حل کرده ، شکر بدان اضافه کنيد براي طعم و عطر آن از گلاب يا کمي وانيل استفاده شود . آن را در ظرف طبخ ريخته حرارت دهيد و مرتبا به هم بزنيد تا جوش آيد . پس از اينکه از پختن آن مطمئن شديد آن را سرد کرده به کودک بدهيد .
31 – مزاياي دندانهاي شيري را بيان کنيد ؟
1 – اهميت اساسي دندانهاي شيري در تغذيه و در نتيجه در رشد و نمو کودکان که حساسترين دوران زندگي را طي مي کنند مي باشد .
2 – دندانهاي شيري فواصل و فضاهاي موجود دندان را حفظ کرده و به موقع جاي خود را به دندانهاي دايمي مي دهند .
3 – جويدن غذا به وسيله دندانها خود ورزش بسيار خوبي براي فکها و عضلات آن به شمار مي رود .
4 – دندانها در ايجاد اصوات نقش دارند و در زمانيکه کودک شروع به صحبت کردن مي کند اهميت دندانهاي شيري کاملا روشن مي شود .
5 – در بعضي موارد عدم وجود دندانهاي شيري جلويي ممکن است باعث آسيبهاي رواني کودک شود .
6 – اگر دندانهاي شيري پوسيده شوند و درمان نگردند ممکن است اين پوسيدگي به دندانهاي دايمي که در زير دندانهاي شيري قرار دارند از طريق منافذ و عروق لثه سرايت نمايد و باعث پوسيدگي دندان دايمي زير لثه شود .
32 – رويش دندانها از چند ماهگي شروع مي شود ؟
زمان رويش دندانها در کودکان متفاوت است ولي بطور معمول اين زمان حدود 7 – 5 ماهگي مي باشد .
33 – چه عواملي در استحکام دندانهاي شيري موثرند ؟ نام ببريد ؟
کلسيم و فسفر ( شير و پنير ) ويتامين D( محلول ويتامين دار و نور آفتاب ) و ويتامين C( مرکبات ، گوجه فرنگي خام ، کلم ) مواد ديگري مانند ويتامين A و برخي از ويتامينهاي گروه B نيز مفيد هستند که بايد به رژيم غذايي مادران باردار اضافه شود . فلوئور عنصري است که به دندانها استحکام مي بخشد .
34 – هدف از مسواک زدن چيست ؟ مناسب ترين زمان مسواک زدن را توضيح دهيد ؟
هدف از مسواک زدن پاکيزگي دندانها و پاک کردن فاصله آنها از مواد غذايي است . مناسبترين زمان مسواک زدن دندانها بعد از صرف هر وعده غذا و سه مرتبه در شبانه روز است . مسواک زدن دندانها بعد از صرف شام بهتر از دو وعده ديگر است .
35 – روش مسواک زدن دندانهاي کودک را توضيح دهيد ؟
مسواک کودکان بايد کوتاه و کوچک و داراي الياف بسيار نرم باشد و بهتر است الياف آن فقط در دو رديف قرار گرفته باشد .
1 – مادر يا کودکيار ابتدا مسواک را بايد در دست گرفته و در پشت کودک بايستد .
2 – سر کودک را به طرف خود قرار داده ، با دست چپ چانه را در دست گرفته ، از کودک بخواهد تا دهانش را باز کند .
3 – سپس دندانهاي کودک را به روش درست مسواک بزند . |
فنون مراقبت و نگهداري کودک فصل یک