سرطان
دید کلی
جسم انسان از میلیونها میلیون سلول تشکیل شده است که در کنار هم ، بافتهایی مانند ماهیچهها ، استخوان و پوست را میسازند. اغلب سلولهای طبیعی بدن در پاسخ به تحریکاتی که از داخل و خارج بدن به آنها وارد میشود، رشد و تولیدمثل میکنند و در نهایت میمیرند. اگر این فرآیند در مسیر تعادل و صحیح خود اتفاق بیفتد ، بدن سالم میماند و عملکرد طبیعی خود را حفظ میکند. اما مشکلات ، زمانی شروع میشود که یک سلول طبیعی دچار " جهش " و یا تغییر شده و به سلول سرطانی تبدیل میشود.
نحوه پیدایش سرطان
یک سلول طبیعی ممکن است بدون هیچ دلیل واضحی به یک سلول سرطانی تبدیل شود، ولی در اغلب موارد ، تبدیل در اثر مواجهه مکرر با مواد سرطانزا مانند الکل و دخانیات صورت میگیرد. شکل ظاهری و نیز عملکرد سلولهای سرطانی شده با سلولهای طبیعی تفاوت دارد. جهش یا تغییر ایجاد شده در DNA یا ماده ژنتیکی سلول اتفاق میافتد. DNA همان مسئول کنترل شکل ظاهری و عملکرد سلول است. وقتی DNA یک سلول تغییر میکند، آن سلول با سلولهای سالم کنار خود تفاوت مییابد و دیگر کار سلولهای طبیعی بدن را انجام نمیدهد. این سلول تغییر یافته از سلولهای همسایهاش جدا میشود و نمیداند چه زمانی رشدش باید به پایان برسد و بمیرد. به عبارت دیگر سلول تغییر یافته از دستورها و علائم داخلی که سلولهای دیگر در کنترل آنها هستند، پیروی نمیکند و به جای هماهنگی با سلولهای دیگر خودسرانه عمل میکند.
بدخیم شدن سرطان
وقتی سلول " جهش یافته " تقسیم میشود ، به 2 سلول جدید " جهش یافته " تبدیل میگردد و این فرآیند به همین ترتیب ادامه مییابد تا همان یک سلول موذی به تودهای از سلولها که تومور نامیده میشود، تبدیل میگردد. گاهی این تومورها ، خوش خیم بوده و رشد نمیکنند. ولی در صورتی که سلولهای تومور رشد کنند و تقسیم شوند و سلولهای طبیعی اطراف خود را از بین ببرند و به نقاط دیگر بدن هم دستاندازی کنند، تومور بدخیم محسوب میشود. بزرگترین خطر تومورهای بدخیم ، توانایی آنها در حمله به بافتهای سالم و پخش شدن در بدن است و این همان متاستاز سرطان است. هر چه تومورها رشد کنند و بزرگتر شوند، جلوی رسیدن مواد غذایی و اکسیژن را به سلولهای سالم میگیرند و با پیشرفت سرطان ، سلولهای سالم میمیرند و عملکرد و سلامت بیمار از بین میرود. اگر جلوی این فرآیند گرفته نشود، سرطان به مرگ میانجامد.
علائم هشدار دهنده سرطان
خونریزی غیر طبیعی در هر نقطه از بدن.
پیدایش هرگونه توده سفت سلولی در زیر پوست، مثلا در سینه یا نقاط دیگر.
پیدایش زخمی که به آسانی بهبود نمییابد (بویزه در اطراف زبان ، دهان و لبها).
سوء هاضمه دائمی
تغییراتی در وضع خالها یا زگیل از قبیل تغییر رنگ ، بزرگ شدن ، خارش ، دردناک شدن و یا خونریزی از آنها که به مدت طولانی ادامه یابد.
پیدایش آشفتگی در اعمال رودهها یا مثانه که با درمانهای عادی بهبودی نیابد.
سرفه ، گرفتگی صدا و یا مشکل شدذن عمل بلع به مدت طولانی.
اگر هر یک از این علائم فوق بیش از دو هفته ادامه یابد، باید بیمار تحت بررسی تخصصی قرار گیرد. البته در بشتر موارد این علائم حاکی از وجود سرطان نیستند.
انواع سرطانها
اغلب سرطانها به سه دسته عمده تقسیم میشوند:
کارسینوم : شامل سرطانهایی میشود که از سلولهایی که سازنده پوست هستند (مثل سرطان پوست) و یا لایه داخلی اعضا را میپوشانند (مثل سرطان ریه) و یا سازنده غدد هستند (مثل سرطان سینه) منشا میگیرد.
سارکوم : این دسته سرطانهایی هستند که از بافت همبند مثل غضروف ، استخوان و ماهیچه منشاء میگیرند. از اینرو سرطان استخوان یا سرطان ماهیچه را در هر نقطه از بدن سارکوم میگویند.
لوسمی و لنفومها : شامل سرطانهایی است که از سلولهای تشکیل دهنده خون و سلولهای ایمنی منشاء میگیرند.
در کشورهای غربی ، سرطان پوست شایعترین سرطان است و پس از آن سرطان سینه ، ریه ، پروستات ، روده بزرگ ، مثانه و رحم قرار دارد.
راههای پیشگیری
پیشگیری اولیه از سرطان با اجتناب از عامل مسبب یا مصرف مادهای که مانع از پیدایش فرایند بدخیمی میشود ، صورت میگیرد و شامل اقداماتی برای کاهش خطرات شیوه زندگی (اجتناب از توتون ، مصرف غذاهای کم چرب و غنی از فیبر ، استفاده از کرم ضد آفتاب) و مصرف عوامل پیشگیری شیمیایی است. عوامل پیشگیری شیمیایی داروها یا ریز مغذیها (مواد معدنی یا ویتامینها) هستند. عوامل زیر نیز در پیشگیری از سرطانها موثرند.
عدم استفاده از مشروبات الکلی و دخانیات.
صرف غذاهایی که به صورت آبپز تهیه میشود.
عدم استفاده از غذاهایی که آثار سوختگی در آنها نمایان است.
استفاده از سبزیجات و انواع میوهها
استفاده کمتر از گوشت قرمز
رعایت کامل امور بهداشتی
درمان
امروزه اکثر سرطانها درمان قطعی ندارند اما برای جلوگیری از رشد و پیشرفت آنها از روشهای جراحی ، پرتو درمانی ، شیمی درمانی ، هورمون درمانی ، پیوند مغز استخوان و ... استفاده میشود. البته یافتههای جدید زیست شناسی سلولی تومور در روشهای درمانی ترکیبی طی یک برنامه هماهنگ مورد بهره برداری قرار میگیرند.
درمان سرطان
دید کلی
آیا در حال حاضر ترکیب شیمیایی که بتواند نوعی ««سرطان را درمان کند شناخته شده است؟
آیا داروهای ضد سرطان طول مدت عمر بیمار را اضافه میکند؟
سرطان معالجهای محدود
کوشش فوقالعاده زیادی در مورد مطالعه و آزمایشهای ترکیبات علیه انواع سرطان انجام گرفته است ولی قبل از اینکه موانع بطور حقیقی برطرف گردد، تستهای تشخیص مطمئن برای شناسایی سریع سرطان در انسان باید توسعه داده شود و در سطح اساسیتری ، تجسس باید از منشا ایجاد سرطان خود به خود انجام گیرد. در حال حاضر هیچ ترکیب شیمیایی که بتواند نوعی سرطان را درمان کند شناخته نشده است هنوز معالجه سرطان ، اکثرا محدود به جراحی و بکار بردن اشعههای یونیزه کننده میباشد. با این وصف ، داروهای ضد سرطان زیادی وجود دارد که قادر به تخفیف درد ، اضافه کردن طول مدت عمر به میزان قابل توجه ، جلوگیری از عوارض بعد از عمل جراحی و حداقل از بین بردن موقت تومر مغزی میباشد. این دارو همچنین قادر به برگشت دادن موقت بعضی انواع سرطان است که با جراحی یا اشعه درمان پذیر نیست، دوز موثر اکثرا نزدیک به دوز سمی آنهاست و تمام این داروها نسبتا دارای شاخص درمانی کم میباشد.
اثر درمانی
برای اینکه بتوان ماکزیمم اثر درمانی را بدست آورد دارو مکررا تا حد دوز سمی تجویز میشود. با این امید که سلولهای سرطانی بتواند خیلی کندتر از سلولهای طبیعی رشد کرده و بحال اول برگردد هر دوره معالجه احتمالا اثرش از دوره معالجه قبل کمتر است.
ترکیبات شیمیایی برای شیمی درمانی سرطان
ترکیبات شیمیایی برای شیمی درمانی سرطان بکار میرود بتوان با این شرح تقسیم بندی نمود :
عوامل آلیکله کننده «نیتروژن مستارد و ترکیبات وابسته آن):
نیتروژن مستارد عاملی موثر بر ضد سرطان است و اثر ضد سرطانی ترکیبات نیتروژن را بعلت حلقوی شدن آن در آب و تشکیل یونهای خیلی مخال اتیلین اسیونسیوم میدانند، که با ترکیباتی که دارای هیدروژن قابل تعویض هستند.
آنتیمابولیتها آنالوگهای اسید فولیک و آنالوگهای پورین و پیریمیدین
هورمونها ـ ACTH و کورتیزون و همجنسهای آن ، استروژنها و آنرژنهای متعدد
گروه متفرقه که شامل اورتان و آلکالوئیدها میباشد: اورتان کریستالهایی است بسیار محلول در آب و با اسیدها و قلیائیها ناسازگار میباشد. اثر سمی آن روی سلولها در بسیاری موارد شبیه اثر نیتروژن مستارد است ولی اورتان داروی بسیار ضعیفتری است. و بسیاری ترکیبات شیمیایی دیگر نیز وجود دارد که در اینجا مورد مطالعه قرار گرفته نشد.
آیا در آیندهای نه چندان دور بشر خواهد توانست داروهایی برای انواع سرطانها ارائه دهد و از این بلای مهلک جان سالم بدر برد؟
سرطان پوست
سرطان پوست چیست؟
سرطان پوست، بیماریی است که سلولهای سرطانی (بدخیم) در لایه های بیرونی پوست بوجود میآیند. پوست، بدن شما را در مقابل گرما، نور، عفونت و جراحت محفوظ نگه میدارد. پوست همچنین آب، چربی و ویتامین D را در بدن ذخیره میکند. پوست دارای لایههای اصلی متعدد و انواع مختلفی از سلولها میباشد. لایه فوقانی پوست، اپیدرم نامیده میشود که حاوی 3 نوع سلول است: سلولهای پهن فلس مانند روی سطح پوست که سلولهای فلسی نام دارند، سلولهای گرد که سلولهای پوست فلسی نام دارند، سلولهای گرد که سلولهای ایه نامیده میشوند و سلولهایی که ملانوسیت نام دارند و رنگ پوست شما را تعیین میکنند.
سلولهای پایه و سلولهای فلسی
انواع مختلفی از سرطانها در پوست شما میتواند ایجاد شود. عمومی ترین سرطانها، سرطان سلولهای پایه یا سرطان سلولهای فلسی است. سرطان پوست در کسانی که پوست روشن دارند و مدت زیادی در آفتاب سپری میکنند، شایعتر است. سرطان پوست میتواند در هر جایی از بدن ایجاد شود، اما در مکانهایی که بیشتر در معرض نور خورشید است مانند صورت، گردن، دستها و بازوها رایجتر است.
سرطان پوست به شکلهای گوناگونی به نظر میرسد عمومی ترین نشانه سرطان پوست تغییر در پوست است: مانند رشد غیر طبیعی یا ایجاد زخمی که ترمیم نمیشود. گاهی اوقات قلنبهای کوچک ظاهر میشود. این قلنبه میتواند صاف، براق یا واکش مانند به نظر آید یا میتواند به رنگ قرمز قهوهای باشد. سرطان پوست ممکن است به لکه پهن قرمز زبر یا فلس مانند باشد. هر درد یا کسالتی در پوست نشانه سرطان نیست ولی به محض دیدن تغیییر در پوست خود آن را جدی گرفته و به پزشک مراجعه کنید.
ملانوم
ملانوم بیماریی است مربوط به پوست که در آن سلولهای سرطان (بدخیم) در سلولهای رنگ دهنده پوست (ملانوسیت) یافت میشود. ملانوم معمولا در بزرگسالان رخ میدهد، اما گاهی اوقات در کودکان و سالخوردگان نیز دیده شده است. پوست، بدن را در مقابل گرما، نور، عفونت و جراحت حفظ میکند. پوست از دو لایه اصلی تشکیل شده است: اپیدرم (لایه بالایی) و درمیس (لایه داخلی). ملانوسیتها در اپیدرم وجود دارند و حاوی ملانین میباشند که رنگ پوست را تعیین میکند. ملانوم گاهی اوقات به ملانوم جلدی یا ملانوم بدخیم معروف است.
ملانوم، نوع بدتری از سرطان پوست در مقایسه با سرطانهای معمولی پوست، سرطان سلول پایه یا سرطان سلولهای فلسی که در سلولها پایه یا سلولهای فلسی اپیدرم شروع میشوند، میباشد. مانند همه سرطانها، ملانوم در صورتی که در آغاز تشخیص داده شود بهتر درمان می شود. ملانوم میتواند به سرعت از طریق دستگاه لنفاوی یا خون در تمامی بخشهای بدن پخش شود.
نشانههای هشدار دهنده ملانوم
عمده نشانههای هشدار دهنده ملانوم عبارتند از: تغییر در اندازه، شکل یا یک خال، خونریزی از خال، احساس خارش، سفت شدن، ایجاد قلنبه، متورم شدن در محل خال یک احساس ناراحتی هنگام دست دادن، ملانوم همچنین میتواند به صورت خال جدید در بدن ایجاد شود. در مردان ملانوم بیشتر در ناحیه تنه (ناحیه از بدن بین شانهها و لگن)، سر یا گردن ایجاد میشود ولی در زنان ملانوم بیشتر روی بازوها و پاها رخ میدهد. اگر این شنانهها در کسی باشد بایستی به دقت توسط پزشک متخصص مورد معاینه قرار گیرد. در صورتی که یک خال یا ناحیه رنگی، طبیعی به نظر نرسد، پزشک با برش ظریفی در پوست و نمونه برداری، وجود یا عدم سرطان را تشخیص خواهد داد. این عمل باید توسط پزشک صورت گیرد و نحوه صحیح انجام کار بسیار اهمیت دارد.
چه عواملی باعث سرطان پوست میشوند؟
آفتاب سوختگی و نور آفتاب
آفتاب سوختگی و اشعه ماورای بنفش به سادگی میتواند به پوست صدمه بزند و این صدمه میتواند موجب سرطان پوست شود. میزان کل تشعشع خورشید طی سالها و در معرض خورشید قرار گرفتن به میزان زیاد که موجب آفتاب سوختگی میشود، میتواند باعث سرطان شود. بیشتر مردم تا سن 18 سالگی 80% در معرض خورشید بودن سراسر عمرشان را تجربه میکنند. بنابراین به والدین توصیه میشود که از کودکان خود محافظت کنند. بونزه شدن، واکنش پوست شما به پرتو فرابنفش است. در واقع برنزه شدن واکنش محافظتی برای جلوگیری از صدمه بیشتر پوست در مقابل نور خورشید است. از سویی این واکنش، پوست شما را از سرطان محافظت نمیکند. بخاطر داشته باشید که سرطان پوست خیلی به کندی رخ میدهد. آفتاب سوختگی که در این هفته در شما ایجاد میشود ممکن است در 20 سال بعد یا بیشتر باعث ایجاد سرطان پوست شود.
وراثت
در صورتی که سابقه سرطان پوست در خانواده شما وجود دارد، شما احتمالا در معرض خطر بیشتری هستید. کسانی که پوست تر دارند و از نژاد اروپای شمالی هستند، بیشتر مستعد سرطان پوست میباشند.
محیط
در حال حاضر میزان پرتو فرابنفش در مقایسه با 50 تا 100 سال گذشته بیشتر است و علت آن کاهش لایه ازون (سوراخ شدن لایه ازون) در جو زمین میباشد. هر چند لایه ازون کمتر شود میزان رسیدن پرتو فرابنفش به زمین بیشتر میشود. سایر عوامل موثر عبارتند از: ارتقاع، عرض جغرافیایی و پوشش ابر. هر چه ارتفاع افزایش مییابد، پرتو فرابنفش قویتر میشود. در عرض جغرافیایی بالاتر، جو نازکتر نمیتواند پرتو فرابنفش را به اندازهای که سطح دریا، تصفیه میشود، کاهش دهد. در خط استوا تشعشع خورشید قویتر است.
در قطب جنوب، شیلی و نیوزلند (زلاندنو) میزان پرتوفرابنفش بویژه در فصل بهار به علت سوراخ شدن لایه ازون در نیمکره جنوبی خیلی بیشتر از میزان طبیعی است، عاملی که بطور واقعی پرتو فرابنفش را کاهش میدهد، پوشش ابر است. آب و هوای مرطوب با پوشش منظم ابر، ممکن است به میزانی کمتر از 50 درصد دارای پرتو فرابنفش باشد. میزان واقعی پرتو تحت تاثیر چگالی ابرها است. اندازه گیریهای لایه اوزن در خطر استوا در سپتامبر 1995، موجود میباشد. گزارشهای سازمان ملل متحد، نشان میدهد که در سال جاری سرعت کاهش لایه ازون بیشتر از آنچه که انتظار میرفت، بوده است. و منطقهای به وسعتی بیش از اروپا، بطور مشخص میزان بیشتری از پرتوفرابنفش را دریافت کرده است.
چگونه میتوان خطر سرطان پوست را کاهش داد؟
آفتاب سوختگی شدید میتواند خطر سرطان را به میزان 50 درصد افزایش دهد. اثر پرتوفرابنفش روی پوست شما بستگی به شدت پرتو و طول مدت در معرض قرار گرفتن آن دارد. نحوه واکنش پوست شما به میزان پرتو تابیده شده به زمینه ژنتیکی تان بستگی دارد. از سویی اگر شما بندرت دچار آفتاب سوختگی میشوید مناطق حساس مانند لبهایتان، بینی و کف دستهایتان را باید محافظت کنید. از طرف انجمن پوست شناسی در مورد سرطان پوست توصیههای زیر ارائه شده است که برای کاهش خطر سرطان پوست به کار ببندید.
خود را در معرض تابش نور خورشید بویژه در اواسط روز و بین ساعات 10 صبح و 3 بعد از ظهر کمتر قرار دهید.
کرمهای ضد آفتاب حداقل با 15-SPF یا بیشتر را در مناطقی از بدن که در معرض نور خورشید میباشد، به کار ببرید.
کرمهای ضد آفتاب را هر دو ساعت یکبار حتی در روزهای ابری به کار ببرید. پس از شنا کردن یا عرق کردن، کرم را مجددا استفاده کنید.
از لباسهایی استفاده کنید که تمام بدن شما را بپوشانید و روی صورت شما سایه ایجاد کنید. (کلاههای لبهدار هم بر صورت و هم بر پشت گردن شما سایه میافکند.)
از کودکان خود مراقبت کنید. از در معرض قرار گرفتن آنها در نور خورشید بویژه زمانی که شدت دارد (بین ساعت 10 صبح تا 3 بعد از ظهر) خودداری کنید. در ضمن کرمهای ضو آفتاب در کودکان 6 ماهه و بالاتر استفاده کنید. از مصرف کرمهای ضد آفتاب برای کودکان کمتر از 6 ماه جددا خودداری کنید. از در معرض قرار گرفتن کودک کمتر از 6 ماه در نور خورشید جددا باید خودداری کنید.
سرطان مری
دیدکلی
در ایالات متحده آمریکا 80 تا 90 درصد موارد سرطان قابل انتساب به مصرف زیاد الکل و سابقه طولانی مدت استعمال سیگار است. وقوع سرطان مری را به خوردن سایر مواد کارسینوژن مثل نیتریتها ، مخدرهای دود شده ، سموم قارچی در سبزیجات ترش شده و نیز آسیب مخاطی ناشی از حبوبات فیزیکی طویل المدت نظیر چای داغ ، تنگیهای ناشی از تشعشع و آشالازی (اختلال حرکتی عضله مری) هم نسبت دادهاند.
علایم بالینی
علایم کلی در قسمت عمده بیماران دیسفاژی پیشرونده (اشکال در بلع) به صورت کاهش وزن در مدت کوتاه میباشد. دیسفاژی ابتدا مربوط به مواد غذایی جامد است و به تدریج پیشرفت نموده مشمول غذاهای نیمه جامد و حتی مایع نیز میگردد. احساس توده و برجستگی در گلو و بلع دردناک ، درد انتشار یابنده به سینه یا پشت ، رگورژیتاسیون (بالا آمدن غذای هضم شده بدون زور و فشار) غذای هضم نشده همراه با تنفس بدبو و به دنبال آن سکسکه که ممکن است با استفراغ و پنومونی آسپیراتیو (التهاب لایههای ریه) همراه باشد، از دیگر علائم این بیماری است.
تشخیص
تشخیص در 95 درصد موارد بوسیله ازوفاگوستروئودنوسکوپی همراه با بیوپسی (نمونه برداری از بافت زنده) داده میشود.
سایر روشهای تشخیصی شامل برونکوسکوپی ، مدیاستینوسکوپی ، اسکن توموگرافی کامپیوتری قفسه صدری و شکم میباشد که در صورت وسعت گسترش تومور به مدیاستن و عقدههای لنفاوی پاراآئوتیک انجام میشود.
درمان
پیش آگاهی بیماران مبتلا به کارسینوم مری وخیم است. به همین جهت بسیاری از پزشکان معالجه خود را منحصر به کنترل بیماری مینمایند. جراحی تمام تومور (ازوفاکتومی) تنها در 40 درصد موارد مسیر بوده و سلولهای تومورال باقیمانده کرارا در حاشیه ناحیه بریده شده ، وجود دارند. نتایج شیمی درمانی با مخلوطی از داروها مشتمل بر سیس پلاتین در 30 تا 60 درصد بیماران درمان شده ، موفقیت آمیز میباشد. اقدامات درمانی مشتمل بر شیمی چند دارویی ، رادیوتراپی به عنوان راه درمانی اولیه است که به تنهایی یا به دنبال اقدام به رزکسیون جراحی نیز صورت میپذیرد.
برای بیماران لاعلاج که تومورهای مری با جراحی قابل رزکسیون نیست، معالجه دیسفاژی ، سو تغذیه و فیستول به مری عملکرد عمدهای محسوب میشود. روش تسکین این عوارض وابسته به سرطان دیلاتاسیون مکرر توسط آندوسکوپ ، انجام جراحی به منظور گاستروستومی یا ژوژنوستومی به منظور رساندن مایعات و غذا به مریض و وارد کردن یک پروتز پلی ونیل برای از میان بردن مواد غذایی از کنار تومور میباشد. به نظر میرسد سوزاندن آندوسکوپ تومورهای مسدود کننده توسط لیزر امید بخش ترین این روشها است.
شیمی درمانی
دید کلی
مردم از شنیدن واژه شیمی درمانی وحشت دارند و براین باورند که هر فردی که شیمی درمانی میشود، به بیماری سرطانی و درمان ناپذیری مبتلاست و بزودی زندگی را وداع خواهد کرد، در حالی که چنین نیست.
تاریخچه
اصول علم شیمی درمانی ، عمدتا در طول سالهای 1935 ـ 1919 برقرار گردید. ولی فقط از این موقع و بخصوص با ظهور سولفونامیدها و آنتی بیوتیکها بود که استفاده از مواد به عنوان محصولات مفید طبی واقعیت یافت. تنها مواد شیمی درمانی که قبل از زمان "پل ارلیش" شناخته شده بود، از گنه برای درمان مالاریا ، اپیکا برای اسهال آمیبی و جیوه برای درمان علائم سفلیس تجاوز نمیکرد.
سیر تحولی و رشد
30 سال اول قرن بیستم ، شاهد پیشرفت مواد شیمی درمانی مفیدی بود که در بین آنها ، ترکیبات آلی حاوی فلزات سنگین مانند آرسنیک ، جیوه و آنتیموان ، رنگها و تغییرات چندی در مولکول کینسین بود. این مواد ، پیشرفتهای فوقالعاده مفیدی را نشان داد، ولی با این حال زیانهایی در برداشت. 30 سال دیگر از قرن بیستم ، شامل دوران بیشترین پیشرفت در زمینه شیمی درمانی است.
برای اولین بار شیمی درمانی بین المللی در سال 1334 (ه.ش.) صورت گرفت. در آن زمان ، تنها یک داروی ضد سرطان وجود داشت، اما امروزه هزاران داروی جدید و موثر کشف شده است و هر ساله نیز افزون بر ده هزار نفر با شیمی درمانی نجات مییابند.
عوارض ناشی از شیمی درمانی
تهوع ، استفراغ ، سرکوب مغز استخوان ، اختلالات خونی ، پوستی و متابولیک ، عصبی و گوارشی و عفونی ، ریزش مو ، زخم و عفونت زبان و دهان ، تغییرات و قطع عادت ماهانه در زنان ، اختلال و کاهش اسپرم در مردان.
آنزیم هدف سرطان نحوه استفاده از داروهای ضد سرطان برای سلولهای سرطانی حساس به دارو بکار روند.
دارو باید به سلول وخیم برسد.
باید تنها در مرحله سیکل سلولی تجویز شود برای آنکه دارو موثر باشد.
پیش از ایجاد مقاومت دارویی ، سلول های سرطانی از بین برود.
داروهای مورد مطالعه در شیمی درمانی
خواسته درمان یک بیماری عفونی بدون صدمه زدن به میزبان ، تا حدودی بوسیله آنتی بیوتیکی به نام پنیسیلین تا انجام رسیده است. در سالهای اخیر ، سولفونامیدها و سولفونها ، بسیاری از فنلها و مشتقات آنها ، مواد ضد مالاریا ، سورفاکتانها و مهمتر از همه ، آنتیبیوتیکها مورد مطالعه قرار گرفتند و برای استفاده در پزشک