استرالیا
قلمرو همسود استرالیا (به انگلیسی: کشوری است در نیمکره جنوبی. این کشور با ۷٬۶۸۶٬۸۵۰ کیلومتر مربع وسعت، ششمین کشور وسیع دنیا و بیش از ۶/۴ برابر بزرگ‌تر از ایران است. استرالیا یکی از قلمروهای همسود است و در سال ۱۹۰۱ از بریتانیای کبیر استقلال یافته است. پایتخت استرالیا شهر کانبرا است، شهری که در آن مجلس کشور و خانهٔ فرماندار کل قرار دارد. او به صورت تشریفاتی و به نمایندگی ملکه الیزابت دوم ریاست دولت را در استرالیا به عهده دارد. در عمل نخست وزیر منتخب در کنار دولت و مجلس اداره کشور را در دست دارند. استرالیا از نظر مساحت دومین کشور پهناور عضو مجموعهٔ اتحادیه کشورهای همسود (مشترک‌المنافع) است.
سیدنی و ملبورن دو شهر بزرگ استرالیا هستند. این کشور دارای مرز خاکی با کشور دیگری نیست و دور آن را از شرق، اقیانوس آرام، از جنوب اقیانوس منجمد جنوبی، از غرب اقیانوس هند و از شمال چندین دریا و خلیج در بر گرفته‌است. استرالیا همچنین سرزمین اصلیِ قاره اقیانوسیه به حساب می‌آید که کوچک‌ترین قاره دنیاست.
تاریخ
بر اساس شواهد به جای مانده، حدود چهل و دو هزار سال قبل گروهی از مردمان شکارچی جنوب آسیا، برای یافتن غذا و شکار حیوانات، اندک اندک شروع به مهاجرت به سرزمین‌های جنوبی تر نمودند و از راه جزیره‌ها و کانال‌هایی که آسیا را به شمال استرالیا وارد می‌کند به شمال کوئینزلند وارد شدند و سپس با پراکنده شدن در سراسر استرالیا، قبایل مختلف بومیان استرالیا را پای نهادند. این مردمان، دهها هزار سال بدون ارتباط با سایر مناطق دنیا در این سرزمین زیسته‌اند.
نخستین بار هلندی‌ها در سال ۱۶۰۶ میلادی شبه جزیزه کیپ یورک (Cape York Peninsula) در شمال کوئینزلند را اکتشاف کردند و در دهه‌های بعد، بیشتر مناطق شمالی و غربی استرالیا را مشاهده و ثبت نمودند. آبل تاسمان هلندی نام این سرزمین را هلند نو گذاشت. هلندی‌ها خود علاقه چندانی به سکونت در هلندنو نشان ندادند و این سرزمین تا چندین دهه بعد دست نخورده باقی ماند.
در سال ۱۷۷۰ م. کاپیتان جیمز کوک دریانورد بریتانیایی، نواحی اطراف سیدنی در شرق استرالیا را اکتشاف و ثبت کرد. کاپیتان آرتور فیلیپ در ۱۸ جولای ۱۷۸۸ با یازده کشتی و ۱۳۵۰ مسافر به حدود سیدنی رسید و ضمن اعلام این منطقه با نام نیو ساوت ولز به عنوان یکی از مستعمره‌های بریتانیا، خود به فرمانداری آن برگزیده شد بریتانیایی‌ها در دید اول به استرالیا به عنوان سرزمینی دوردست و خشک برای تبعید محکومین و زندانیان نگاه می‌کردند. به همین دلیل بیشتر مسافران اولیه، به اجبار به منطقه ولز جنوبی جدید آمدند. اما ساکنان دیگر ایالتها اغلب به اختیار خود به سرزمین جدید مهاجرت کردند.
نمای هوایی ملبورن دومین شهر بزرگ استرالیادر سال ۱۹۰۰ میلادی، ملکه ویکتوریا طی قانونی به استرلیا استقلال سیاسی اعطا کرد. استقلال کشور استرالیا بطور رسمی در روز اول ژانویه ۱۹۰۱ اعلام شد و از این به بعد استرالیا به عنوان یک قلمرو همسود یا سرزمینی با حکومت مستقل اما در زمره کشورهای تحت حمایت بریتانیا در آمد. استرالیایی‌ها از این روز به عنوان روز ملّی خود یاد می‌کنند.
این کشور در جنگ جهانی اول به عنوان حامی بریتانیا جنگید و «ارتش مشترک استرالیا و نیوزلند» یا به اختصار آنزاک در نبرد گالیپولی در ترکیه امروزی شرکت کرد. در مجموع بیش از شصت هزار استرالیایی در خلال جنگ جهانی اول کشته شدند. در جنگ جهانی دوم مناطقی از شمال و شرق این کشور توسط ژاپنی‌ها بمباران شد و نیروهای آمریکایی در این کشور پیاده شدند. اما استرالیا از صدمات این جنگ به کنار ماند. طی قانونی در سال ۱۹۸۶ استرالیا به طور رسمی دخالت پادشاهی متحده را در امور سیاسی و نظامی این کشور خاتمه داد، استرالیایی ها در ۶ نوامبر ۱۹۹۹ با رأی اکثریت (۸۲% آرا) رأی به تحت قیمومیت ملکه بودن دادند وهمچنان ملکه ی انگلیس برایشان «فرماندار کل» تعین کند.
ایالتها و شهرها
استرالیا از شش ایالت و دو سرزمین یا قلمرو (territory) تشکیل شده‌است که اختیاراتشان کمتر از ایالت هاست. پایتخت آن شهر کانبرا است و شهرهای بزرگ آن عبارت‌اند از ملبورن، سیدنی، بریزبِن، آدلاید و پرت. ایالتها و قلمروهای استرالیا عبارت‌اند از:
نیو ساوت ولز (NSW) یا ولز جنوبی جدید که مرکز آن سیدنی است.
کوئینزلند (QLD) که مرکز آن بریزبین می‌باشد.
استرالیای جنوبی (SA) با مرکزیت آدلاید.
تاسمانی (TAS) که جزیره‌ای است در جنوب شرقی سرزمین اصلی و مرکز آن هوبارت می‌باشد.
ایالت ویکتوریا (VIC) که مرکز آن ملبورن است.
استرالیای غربی (WA) که مرکز آن پِرت می‌باشد.
قلمرو سرزمین شمالی (NT) مرکز آن داروین است.
سرزمین پاینخت استرالیا (ACT) مشتمل بر شهر کانبرا و اطراف آن.
جغرافیا
استرالیا یا اقیانوسیه با ۶/۷ میلیون کیلومتر مربع مساحت، کوچک‌ترین قاره جهان به حساب می‌آید[۷]. استرالیا سرزمینی و تقریباً هموار است. ناحیه غربی آن را فلات غربی استرالیا و شرق آن را رشته کوههای جداکننده تشکیل می‌دهد و بین این دو، سرزمین پست و همواری قرار گرفته که بیشتر آن خشک و خالی از سکنه‌است. بلندترین نقطه استرالیا قله‌ای در کوهستان برفی است که ۲۲۲۸ متر ارتفاع دارد و پست ترین نقطه آن ۱۵- متر است که در دریاچه اِیر قرار دارد. بلندترین رودخانه استرالیا رود دارلینگ است که بیش از دو هزار و هفتصد ک. م. طول دارد. این رود با پیوستن به رود مورای که دومین رود بزرگ استرالیاست در نهایت در جنوب ویکتوریا به اقیانوس منجمد جنوبی می‌ریزد.
استرالیا که همچون جزیره‌ای بزرگ در اقیانوس آرام واقع شده، از نظر زمین‌شناسی کهنترین خشکی جهان به شمار می‌آید. استرالیا اقیانوس آرام جنوبی را از اقیانوس هند جدا می‌کند. درازای سرزمین اصلی از شمال تا جنوب ۳۱۳۴ کیلومتر و پهنای آن از شرق به غرب ۳۷۸۲ کیلومتر است. استرالیا ۲۵٬۷۶۰ کیلومتر مرز دارد که تماما مرز آبی است.
یک کوآلا و اکالیپتوس بخشی از نماد محیط زیست استرالیاکشور استرالیا با داشتن ۷۵۵ گونه متنوع‌ترین کشور در دنیا از لحاظ زیست‌بوم است.
جمعیت
جمعیت استرالیا به سرشماری ژوئیه ۲۰۰۸ ۲۰٬۰۰۷٬۳۱۰ نفر بوده‌است. و با تراکم نسبی ۶/۲ نفر در هر کیلومتر مربع، یکی از پایین‌ترین ارقام میزان تراکم در جهان را دارا می‌باشد. کرانه جنوب شرق این کشور تراکم جمعیتی بیشتری نسبت به سایر نقاط دارد. یک سوم جمعیت کشور در ایالت نیو ساوت ولز و یک چهارم دیگر در ایالت ویکتوریا به سر می‌برند. میانگین نرخ رشد جمعیت در سال ۱/۲۲۱ است و تقریباً در هر دو دقیقه یک نوزاد جدید در این کشور متولد می‌شود.
بومیان استرالیا حدود نیم میلیون نفر تخمین زده شده‌اند که دو و نیم درصد جمعیت کل کشور را تشکیل می‌دهند .
اقتصاد
استرالیا کشوری توسعه یافته با اقتصاد متکی بر بازرگانی و کشاورزی است.در میان قابل زندگی‌ترین شهرهای جهان در سال ۲۰۰۸ به گزارش اکونومیست،ملبورن دوم،پرت چهارم،آدلید هفتم و سیدنی نهم بود. محصولات اصلی استرالیا نیشکر، پنبه، غلات و گوشت است. این کشور معادن فراوانی دارد. شرکای بازرگانی استرالیا بیشتر چین، ژاپن و کره جنوبی در آسیا و نیز ایالات متحده آمریکا هستند. بنا بر گزارش بانک جهانی، این کشور در سال ۲۰۰۵، از نظر تولید ناخالص داخلی یا GDP در رده پانزدهم جهان قرار داشته‌است و نیز بر اساس گزارش برنامه توسعه سازمان ملل متحد، استرالیا از نظر شاخص توسعه انسانی در سال ۲۰۰۶ سومین کشور توسعه یافته دنیا به حساب می‌آید.
سیاست و حکومت
استرالیا کشوری است که از مجموعه کشورهای مشترک المنافع که دارای حکومت پادشاهی مشروطه است و بالاترین مقام سلطنتی بریتانیای کبیر یعنی ملکه الیزابت دوم ملکه این کشور نیز به حساب می‌آید. جانشین ملکه در این کشور فرماندار کل استرالیا است که وی نیز به نوبه خود فرمانداران ایالتهای این کشور را تعیین می‌کند. هرچند فرماندار کل بر طبق قانون اساسی، از اختیارات فراوانی برخوردار است اما در عمل شخص اجرایی اول در استرالیا نخست وزیر است که طی یک فرآیند دموکراتیک انتخاب می‌شود و دولت را تشکیل می‌دهد.
در استرالیا، مردم ابتدا نمایندگان مجلس را انتخاب می‌کنند. رئیس حزبی که بیشترین نفرات انتخاب شده را در مجلس داشته باشد به‌عنوان نخست وزیر مسئول تشکیل کابینه دولت می‌شود. دولت استرالیا از سه زیرشاخه تشکیل می‌شود:قانون گذاری، اجرایی و قضایی.
احزاب عمده استرالیا عبارت‌اند از:
حزب لیبرال استرالیا
حزب کارگر استرالیا
حزب ملی استرالیا
از سال ۱۹۹۶ تا نوامبر ۲۰۰۷ حزب لیبرال قدرت را در این کشور در دست داشت و جان هوارد به مدت یازده سال نخست وزیر این کشور بود. در آخرین انتخابات فدرال که در نوامبر سال ۲۰۰۷ برگزار شد حزب کارگر توانست رقیب خود حزب لیبرال را شکست دهد و به این ترتیب کوین راد رئیس این حزب به عنوان نخست وزیر جدید استرالیا مسئول تشکیل کابینه دولت خواهد شد.
ادیان و مذاهب
تا پیش از ورود اروپاییان به استرالیا، مردمان بومی این سرزمین از آیین دیرینه و بدوی خود پیروی می‌کردند، ولی امروزه برخی از این بومیان به مسیحیت گرویده‌اند. مسیحیت را اروپاییان به استرالیا آوردند و با آغاز مهاجرت به این سرزمین فرقه‌های گوناگون مسیحیت، در آنجا به فعالیت پرداختند. در سده بیستم، با مهاجرت شمار اندکی از آسیایی‌ها از چین، آسیای جنوب شرقی، هند و خاور میانه، آیین‌ها و ادیان بودایی، اسلام، یهودی و بهائی به آن راه یافتند. در استرالیا دین از حکومت جدا بوده و طبق قانون، دین و مذهب آزاد بوده و هر کس می‌تواند آئینهای ویژه دینی خود را آزادانه پیگیری کند. در سال ۲۰۰۱، بیش از ۷۰٪ استرالیائی‌ها خود را مسیحی معرفی کرده‌اند و بیش از ۱۵٪ نیز پیرو هیچ آئینی نبوده‌اند. بودیسم و اسلام نیز هر یک با کمتر از دو درصد، در رده‌های بعدی قرار داشته‌اند .
نژادها
بومیان استرالیا
سرزمین استرالیا از دهها هزار سال پیش، زیستگاه گروههایی از انسان‌ها بوده‌است. بومیان استرالیا که با نام Aboriginals شناخته می‌شوند ساکنان قدیمی استرالیا هستند. گمان می‌رود اجداد این افراد در حدود چهل هزار سال پیش از جنوب آسیا به این مکان مهاجرت کرده باشند. از جمعیت بومیان استرالیا به تدریج کاسته شده و امروزه بومیان، بخش کوچکی از جمعیت استرالیا را تشکیل می‌دهند. مردمان این کشور، گروههای مختلفی از اروپاییان می‌باشند که بیشتر شامل انگلیسی‌ها و اسکاتلندی‌ها، ایرلندی‌ها، هلندی‌ها، یونانی‌ها و پرتغالی‌ها می‌شوندد. از دیگر نژادها می‌توان چینی‌ها، ژاپنی‌ها، ایرانیان و افغانها را نام برد.
زبان و خط
زبان رسمی کشور زبان انگلیسی با گویش استرالیایی است که برخی از واژه‌های بومیان استرالیا نیز در آن وارد شده‌است. اختلافات بسیار نامحسوسی در لهجه مناطق مختلف وجود دارد. زبانهای دیگر مانند ایتالیایی و چینی نیز در بین مهاجران بسیار رایج است.
فرهنگ و هنر
با اسکان اروپاییان در استرالیا در قرن هجدهم میلادی، شیوه زندگی اروپایی به فرهنگ غالب استرالیا تبدیل شد. افزایش جذابیت فرهنگ استرالیا توسط کمکهای مالی دولت بود که این کمک برای هنر، تغذیه و بهبود وسایل رفاهی بود. شهرهای کوچک و بزرگی ساخته شد که پر از ساختمان‌های هنری، گالری و تئاتر بود. بهترین معماران، خانه اپرای سیدنی را ساختند. اپرا، رقص باله، ارکسترسمفونی‌ها، بازیگران، نمایش‌نامه نویسان، شرکت‌های هنری و غیره توسط مجلس استرالیا حمایت می‌شدند. دولت‌های فدرال بر روی کمپانی‌های رادیویی استرالیایی مستقل از شبکه رادیویی و تلویزیونی سراسری سرمایه‌گذاری کردند. استرالیا همچنین دارای شرکت‌های رسانه‌ای، روزنامه و مجلات زیادی است که به فرهنگ منطقه‌ای کمک بسزایی می‌کند. اگرچه برخی از آنها هم اکنون متعلق به خارجی‌ها است.
تلویزیون و سینما
استرالیا دارای پنج شبکه تلوزیونی تجاری در سطح ملّی است که برنامه‌های آنها در نواحی مختلف ممکن است متفاوت باشد. همچنین شبکه‌های تلوزیونی پولی زیادی در این کشور قابل دریافت است. به دلیل بزرگی سرزمین استرالیا، تعداد ایستگاههای رادیویی این کشور بسیار زیاد است و اغلب شهرهای کوچک نیز یک یا چند رادیوی محلی دارند. سینمای استرالیا بیشتر بازتاب زندگی استرالیائی‌ها بویژه در نقاط غیرشهری است. سینما از تفریحات مورد مورد علاقه استرالیائیهاست و سالنهای سینمای این کشور از رونق و کثرت زیادی برخوردارند. این کشور هنرمندانی چون نیکول کیدمن، راسل کرو و تونی کُلِت را به سینمای جهانی عرضه کرده‌است. آغاز شکوفایی صنعت سینما و فیلم سازی در استرالیا به دهه ۱۹۷۰ باز می‌گردد که توسط فیلم «پیک نیک دسته جمعی در هنگینگ راک» (۱۹۷۵) به کارگردانی یک استرالیایی به نام پیتر ویر باعث جذب مخاطبان جهانی و نیز شناسانده شدن نام این کشور در صنعت سینما شد. ورنر هرتسوگ – فیلمساز آلمانی- فیلمی داردبا عنوان «جایی که مورچه های سبز خواب می بینند»؛ ماجرای فیلم، ماجرای همین بومیان است.بومی ها می خواهند مانع یک شرکت راهسازی شوند، چون شرکت می خواهد تپه ای راخراب کند که به باور آنها مورچه های سبز در پناه آن استراحت می کنند.
موسیقی، رقص و نمایش
نمایی از ساختمان اپرا هاوس شهر سیدنیقدیمی‌ترین نوع موسیقی در استرالیا مربوط به مردمان بومی آنجا است در منطقه بومی استرالیا، آهنگهایی با درون مایه اجتماعی و روحانی اجرا می‌شود. در طی اجتماعات بومیان که به «کوروبوری» معروف است، رقص و آواز قسمت مهمی از سرگرمیها را شامل می‌شود. در مراسم و جشنهای مذهبی، سرودها روح بومیان مختلف را به هم پیوند می‌دهد که به آن «زمان رویایی» می‌گویند. مردم بومی بر این باورند که در گذشته‌ای دور، در زمان رویایی نغمه‌هایی خوانده شد که باعث حیات خونی بخشیدن به ارواح در زمین شد.امروزه این آوازها در مراسم مذهبی برای بقاء و گسترش زندگی گیاهان و حیوانات خوانده می‌شود.
تاریخ موسیقی اروپایی در استرالیا به دوران ساکن شدن بریتانیایی‌ها در این قاره برمی گردد که با خود آواهای دسته جمعی را نیز آوردند.امروزه هر شهر بزرگ، دارای سالن ارکستر و اپرا به همراه شرکت رادیویی استرالیا است. ستارگان بزرگ و رهبران ارکستر از بسیاری از کشورها مرتباً به استرالیا سفر کرده و گرد هم می‌آیند. استرالیا از طریق صدای رسا و بی همتای «نلی ملبا» و «جان ساترلند» برای موسیقی جهان اقدام به جمع آوری کمکهای مالی می‌کند. استرالیا در زمینهٔ موسیقی مردمی (پاپ)، راک و متال نیز هنرمندان مشهوری دارد. گروه متال ای‌سی/دی‌سی (AC/DC) و خوانندهٔ پاپ مشهور کایلی مینوگ این از دسته هستند. کایلی مینوگ که اکنون ساکن بریتانیا است در سال ۲۰۰۷ «نشان امپراتوری بریتانیا» (OBE) را به خاطر خدمات ارزنده‌اش به هنر موسیقی از ملکه الیزابت دوم دریافت کرد[۲۲][۲۳]. او همچنین در یکی از قسمت‌های سریال تلویزیونی محبوب «دکتر وو» (Doctor Who) نقش آفرید که در شب کریستمس سال ۲۰۰۷ از شبکهٔ تلویزیونی بی‌بی‌سی پخش شد.
رقص باله کلاسیک توسط یک رقاص مشهور محلی به نام «لرد رابرت هلپمن» به استرالیا آورده شد.وی یکی از پایه ریزان رقص، به خصوص باله کلاسیک در استرالیا است.
ورزش
ورزش در استرالیا بصورت جدی و گسترده پیگیری می‌شود. شهر ملبورن به خاطر برپایی رقابت‌های ورزشی بین‌المللی مختلف شهرت دارد. ورزشهای گروهی پرطرفدار در استرالیا عبارت‌اند از: راگبی ۱۵ نفره، راگبی ۱۳ نفره، فوتبال استرالیایی (نوعی از ورزش راگبی که به فوتی هم معروف است)، کریکت و بسکتبال. علاوه بر این تیم ملی هاکی روی چمن و تیم ملی واترپولو و والیبال ساحلی بانوان این کشور هم در جمع بهترین تیم‌های دنیا قرار دارند.
استرالیایی‌ها در برخی ورزشهای انفرادی هم مانند گلف، شنا و دیگر ورزشهای آبی، تنیس و اسکواش هم در ردیف کشورهای درجه اول دنیا قرار می‌گیرند.
در سالهای اخیر کوشش زیادی برای گسترش ورزش فوتبال در این کشور به عمل آمده‌است از دهه ۱۹۹۰ تعداد زیادی از فوتبالیست‌های شاخص استرالیایی در لیگ برتر انگلستان بازی می‌کنند. از جمله این بازیکنان می‌توان به هری کیول، مارک بوسنیچ و مارک ویدوکا اشاره کرد.
استرالیا میزبان دو المپیک ۱۹۵۶ ملبورن و المپیک ۲۰۰۰ سیدنی بوده‌است. بازی‌های کشورهای همسود هم تاکنون ۴ بار در استرالیا برگزار شده؛ ۱۹۳۸ در سیدنی، ۱۹۶۲ پرث، ۱۹۸۲ بریزبن و ۲۰۰۶ ملبورن. استرالیا با ۱۰ قهرمانی در ۱۸ دوره این مسابقات در جدول مدال‌ها بهترین نتیجه را به دست آورده‌است.
رقابت‌های بین‌المللی تنیس آزاد استرالیا نیز که هرساله در ملبورن برگزار می‌شود، یکی از ۴ تورنمنت مهم ورزش تنیس است.
علت لرزه خیزی استان تهران چیست؟